O'qituvchining Nutq madaniyati ma'ruza matni

Ushbu kitob pedagogika oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, bo'lajak o'qituvchilarning nutq madaniyatini shakllantirishga qaratilgan. Kitobda nutq madaniyatining nazariy asoslari, uning tilshunoslik, adabiyotshunoslik, mantiq, psixologiya va boshqa fanlar bilan aloqasi, nutqning asosiy xususiyatlari, uslubiy turlari, tasviriy vositalari va notiqlik san'ati kabi masalalar yoritilgan.

Asosiy mavzular

Nutq madaniyati fanining predmeti va vazifalari: Nutq madaniyatining mohiyati, jamiyatdagi o'rni, predmeti, vazifalari va asosiy tushunchalari ochib beriladi. Nutqning turlari, funksiyalari va jamiyatdagi ahamiyati tahlil etiladi.
Nutq madaniyati fanining o'rganilish tarixidan: Qadimgi mutafakkirlarning nutq madaniyati haqidagi qarashlari, Alisher Navoiyning til va nutq odobi haqidagi fikrlari hamda hozirgi davrda nutq madaniyati haqida qarashlar tahlil qilinadi.
O'qituvchi nutq madaniyati va boshqa fanlar: Nutq madaniyatining tilshunoslik, adabiyotshunoslik, mantiq, psixologiya, estetika, etika, sotsiologiya va boshqa fanlar bilan bog'liqligi ko'rsatiladi.
Nutqning asosiy xususiyatlari: Nutqning to'g'riligi, aniqligi, mantiqiyligi, sofligi va ta'sirchanligi kabi asosiy xususiyatlari batafsil yoritiladi. Har bir xususiyatning mohiyati va ahamiyati tushuntiriladi.
Nutqning uslubiy turlari: So'zlashuv uslubi, rasmiy uslub, ilmiy uslub, publitsistik uslub va badiiy uslub kabi nutqning asosiy uslubiy turlari tavsiflanadi. Har bir uslubning o'ziga xos xususiyatlari va qo'llanilish sohalari ko'rsatiladi.
Tilning tasviriy vositalari va nutq madaniyati: Tilning tasviriy vositalari (trop va uslubiy figuralar) va ularning nutq madaniyatidagi o'rni ochib beriladi. Metafora, metonimiya, sinekdoxa, ironiya, antiteza va boshqa tasviriy vositalarning mohiyati tushuntiriladi.
Fikrni og'zaki bayon qilish: Fikrni og'zaki bayon qilish shakllari (suhbat, muhokama, munozara, notiqlik) va ularning talablari ko'rsatiladi. Suhbat, muhokama va munozara usullari, notiqlik san'ati va uning ahamiyati tahlil etiladi.
Ifodali o'qish: Ifodali o'qishning texnik va ruhiy-grammatik asoslari yoritiladi. Ovoz, nafas, artikulyatsiya, diktsiya, sur'at va to'xtam kabi ifodali o'qishning asosiy elementlari tahlil qilinadi.
O'qituvchining nutq odobi: Nutq odobi tushunchasi, uning ahloqiy mezon sifatidagi ahamiyati, o'qituvchi nutqining o'ziga xos xususiyatlari, tovush va talaffuzni rivojlantirish yo'llari ko'rsatiladi.
O'qituvchining nutq texnikasi: O'qituvchining nutq texnikasiga qo'yiladigan talablar, nutqni takomillashtirish usullari, og'zaki va yozma nutq texnikasi masalalari yoritiladi.