«Tехnоlоgik jаrаyonlаrni nazorat qilish va аvtоmаtlаshtirish»

Ushbu kitob texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish faniga oid ma'ruzalar matnidan iborat. Unda o'lchov asboblari, informatsiya olish usullari, bosimni o'lchash, sarfni aniqlash, satxni aniqlash va signallarni uzatish kabi mavzular yoritilgan. Kitob talabalarga mo'ljallangan bo'lib, fanni o'zlashtirishda yordam beradi.

Asosiy mavzular

Kirish. Avtomatlashtirish xaqida tushuncha: Avtomatlashtirishning mohiyati, maqsadlari va kimyo-texnologiya tizimlari haqida ma'lumot beriladi. Texnologik tizimlarni boshqarish turlari, oziq-ovqat sanoatida avtomatlashtirishning ahamiyati tushuntiriladi. Avtomatlashtirilgan tizimning tuzilishi va elementlari, shuningdek tizim tahlili va sintezi muammolari ko'rib chiqiladi. Tizimning holat ko'rsatkichlari, boshqarish turlari va avtomatik rostlash tizimlarining asosiy prinsiplari bayon etiladi.
Harorat haqida informatsiya olish usullari: Haroratni o'lchash uchun ishlatiladigan datchiklar va o'lchov asboblari (termometrlar, pirometrlar) haqida ma'lumot beriladi. Informatsiyaning aniqlik darajasi, o'lchash xatoliklari va ularning turlari (absolyut, nisbiy, keltirilgan) tushuntiriladi. Har xil turdagi termometrlar (kengayish, manometrik, elektrqarshilik, termoelektrik)ning ishlash prinsiplari va xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
Bosimni o`lchash usullari va qurilmalari: Bosim tushunchasi, turlari (barometrik, ortiqcha, absolyut) va o'lchov birliklari keltiriladi. Bosimni o'lchash asboblari (manometrlar, vakuumetrlar, barometrlar) va ularning ishlash prinsiplari (suyuqlikli, prujinali, yukporshenli, elektrik) bayon etiladi. Prujinali manometrlarning tuzilishi va ishlash xususiyatlari, elektr kontaktli manometrlar va ularning elektr sxemalari ko'rib chiqiladi.
Satx to`g`risida informatsiya olish: Suyuqlik va sepiluvchi materiallarning satxini o'lchash usullari va maqsadlari tushuntiriladi. Ko'rsatkichli shishalar, qalqovuchli satx o'lchagichlar (qalqib turuvchi va cho'kib turuvchi), elektr satx o'lchagichlar (sig'imli va o'tkazuvchanlikka asoslangan), radioizotop satx o'lchagichlar va gidrostatik satx o'lchagichlar (difmanometrik va p'ezometrik)ning ishlash prinsiplari ko'rib chiqiladi.
Miqdor va sarf haqida informatsiya olish: Miqdor va sarf tushunchalari, ularning o'lchov birliklari va o'lchash usullari keltiriladi. Miqdor o'lchagichlar (gazli, elektrik, suv) va ularning turlari (parrakli, xajmli) haqida ma'lumot beriladi. Sarfni o'lchash usullari (bosimlar farqi, satx o'zgarishi, elektromagnit) va ularga asoslangan o'lchagichlarning ishlash prinsiplari bayon etiladi.
O`lchov informatsiyasini masofaga uzatish uchun standart signallargaaylantirish tizimi: O'lchov informatsiyasini masofaga uzatishning zaruriyati va usullari tushuntiriladi. Signal o'zgartirgichlar (kuchni kompensatsiyalashga asoslangan, siljishni kompensatsiyalashga asoslangan, pnevmatik) va ularning ishlash prinsiplari ko'rib chiqiladi. Tizimlararo va normallovchi signal o'zgartirgichlar (pnevmoelektrik, elektropnevmatik) haqida ma'lumot beriladi.