It,mushuk va xasis savdogar
«It, mushuk va xasis savdogar» ertak-dostoni Qadam Sayid Murod qalamiga mansub bo'lib, unda ezgulik va yovuzlik, saxiylik va xasislik kabi insoniy fazilatlar hamda illatlar bolalarbop qilib, teran va ta'sirchan tarzda ochib berilgan. Asarda Urganchdan chiqqan bir saxiy cholning xasta o'g'lini davolash uchun mushuk va itning yordamida sehrli oq ilon po'stini qidirib topishi, bu yo'lda duch kelgan xasis savdogar bilan bo'lgan voqealar hikoya qilinadi. Ertak o'quvchiga o'ziga xos dunyoni ochib beradi, unda hayvonlarning gaplashishi, insoniy munosabatlarning murakkabliklari aks etadi. Asar hayotiy haqiqatlarni, boylikka hirs qo'yishning oqibatlari, o'zgalarga yordam berishning qadr-qimmati kabi g'oyalarni o'quvchiga yetkazadi.
Asosiy mavzular
- Saxovat va xasislik: Asarning bosh qahramonlaridan biri bo'lgan cholning saxovatli fe'l-atvori, o'g'lining sog'lig'i yo'lida har narsaga tayyorligi, shu bilan birga, savdogarning pulga hirs qo'yib, boshqalarga yordam berishdan bosh tortishi, o'z nafsi yo'lida har qanday yomonlikdan ham tap tortmasligi o'rtasidagi ziddiyatlar ochib beriladi.
- Do'stlik va hamjihatlik: It va mushukning bir-birlariga do'stona munosabati, birgalikda muammolarni hal qilishga intilishlari, ayniqsa, qiyin vaziyatlarda bir-birlariga madadkor bo'lishlari ertakning asosiy g'oyalaridan biridir.
- Qismat va taqdir: Asarda taqdirning inson hayotidagi o'rni haqida ham fikr yuritiladi. "Ajalning kimdir oldin olibdi" kabi iboralar orqali voqealarning oldindan belgilanganligi va insondan tashqari kuchlar ta'sirini ko'rsatadi.
- Hayvonlar va insonlar dunyosi: Ertakda hayvonlarning ham fikrlashi, gaplashishi, insonlar kabi his-tuyg'ularga ega ekanligi ko'rsatiladi. It va mushukning olib borgan suhbatlari, aqllari, savdogar bilan bo'lgan munosabatlari hayvonlarning nafaqat jismoniy, balki ma'naviy olamini ham ochib beradi.