Ingliz, O`zbek va Rus tillarida somatik leksikaning semantikasi va tuzilishi
Ushbu tadqiqot Oʻzbekiston davlat jahon tillari universitetining magistri Mirzahmadov Ulugʻbek Alisherovich tomonidan tayyorlangan ingliz, oʻzbek va rus tillaridagi somatik leksikani qiyosiy tahlil qilishga bagʻishlangan. Unda somatik leksikaning nazariy va amaliy jihatlari, ularning tilshunoslikdagi oʻrni, tadqiqotning dolzarbligi, maqsadi va vazifalari, shuningdek, tadqiqot metodologiyasi, ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati kabi masalalar batafsil oʻrganilgan. Tadqiqotda somatik leksikaning oʻziga xos jihatlari, ularning frazeologik birliklar tarkibida qatnashishi, metaforik va metonimik oʻzgarishlari, shuningdek, tana aʼzolari nomlarining til va madaniyat bilan bogʻliqligi, ularning qiyosiy-tipologik tahlili keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Mustaqillik yillarida mamlakatni rivojlantirishga yoʻnaltirilgan oʻzbek modeli, yoshlarga eʼtibor, chet tillarni oʻqitish tizimini takomillashtirish, zamonaviy pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish hamda mazkur sohada amalga oshirilayotgan islohotlar haqida maʼlumot beradi. Ingliz, oʻzbek va rus tillarida somatik leksikaning semantikasi va tuzilishi masalasining dolzarbligi, uning ilmiy ahamiyati va tadqiqotning maqsadi hamda vazifalari bayon etiladi.
- I Bob. Leksikologiya – umumiy va qiyosiy tilshunoslikning obyekti: Ushbu bobda leksikologiya, uning konsepsiyalari, til lugʻat tarkibining tasniflash turlari, umumiy va qiyosiy tilshunoslikning obyekti sifatida tahlil qilinadi. Tana aʼzolari nomlarini oʻz ichiga olgan frazeologiyaga boʻlgan qiziqishning ortishi, somatizm komponentlari yohud somatik frazeologik birliklar tushunchasi, ularning shakllanish jarayonida lingvistik va ekstralingvistik omillarning oʻrni va ahamiyati, shuningdek, dunyo tillarida somatik frazeologizmlarning tadqiq etilishi haqidagi maʼlumotlar keltiriladi.
- II Bob. Somatik leksika – leksikologiya va til lugʻat tarkibining aspekti sifatida: Ushbu bobda somatik leksikaning oʻziga xos jihatlari, ularning frazeologik birliklar tarkibida qatnashishi, metaforik va metonimik oʻzgarishlari, tana aʼzolari nomlarining til va madaniyat bilan bogʻliqligi, ularning qiyosiy-tipologik tahlili hamda umumiy xulosalar keltiriladi. Ingliz, oʻzbek va rus tillaridagi somatik leksikaning semantikasi va tuzilishi boʻyicha qiyosiy tahlil qilinib, ularning oʻxshash jihatlari va farqlari koʻrib chiqiladi.
- III Bob. Ingliz, oʻzbek va rus tillari somatik leksikasining chogʻishtirma tahlili: Ushbu bobda qiyosiy lingvistika, uning tushunchalari, yoʻnalishlari va tadqiqot prinsiplari, taqqoslash metodining ahamiyati, uning turlari va vazifalari haqida maʼlumot beriladi. Ingliz, oʻzbek va rus tillaridagi somatik leksikaning qiyosiy tahlili natijasida ularning oʻxshash jihatlari va farqlari aniqlanadi. Turli tillarda bir xil soma va maʼnoga ega boʻlgan frazeologik birliklarning qiyosiy tahlili asosida olingan maʼlumotlar jadval va grafiklar orqali taqdim etiladi.