Comparative typology of English, Uzbek and Russian languages
Ushbu kitob 'Ingliz, oʻzbek va rus tillari tipologiyasi' nomi bilan nashr etilgan boʻlib, umumiy tilshunoslikning qiyosiy tipologiya tarmogʻi sifatida tilshunoslikning fonetik, morfologik, leksik va sintaktik darajalarini qiyosiy-tarixiy hamda tipologik jihatdan oʻrganadi. Unda ushbu tillarning oʻziga xos xususiyatlari, til birliklarining oʻzaro muqayasa qilinishi va ularning oʻxshash hamda farqli jihatlari batafsil yoritilgan. Kitobda ushbu tillarning milliy va lingvokulturologik xususiyatlari ham koʻrib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Qiyosiy tipologiyaning umumiy tilshunoslik tarmogʻi sifatida: Ushbu boʻlimda qiyosiy tipologiyaning mohiyati, predmeti, turlari, vazifalari, usullari, rivojlanish tarixi va uning boshqa tilshunoslik yoʻnalishlari bilan bogʻliqligi haqida soʻz boradi. Shuningdek, til qiyosining uslublari, Dr. Buranov taʼrifiga koʻra qiyosiy tipologiyaning tasnifi hamda til qiyosining turlari atroflicha tahlil etiladi.
- Ingliz, oʻzbek va rus tillari fonetik va fonologik darajalarining tipologiyasi: Mazkur qismda fonetika va fonologiyaning farqlari, tilshunoslikning turli tarmoqlari sifatida ularning oʻrni, undosh va unli tovushlarning tipologik xususiyatlari, urgʻu, intonatsiya kabi fonetik hodisalarining qiyosiy tahlili berilgan. Ingliz, oʻzbek va rus tillaridagi fonetik va fonologik tizimlarning oʻziga xos jihatlari koʻrsatilgan.
- Ingliz va mahalliy tillarning morfologik darajasi tipologiyasi: Ushbu bobda morfologik tipologiyaning nazariy asoslari, tilshunoslikning boshqa tarmoqlari bilan bogʻliqligi, morfemalar va allomorflar, analitik va sintetik tillar tushunchalari, nutqning asosiy qismlari va ularning morfologik xususiyatlari hamda grammatik kategoriyalarning tipologik tasnifi yoritilgan.
- Ingliz va mahalliy tillarning sintaktik darajasi tipologiyasi: Bu boʻlimda sintaksisning mohiyati, gap va urgʻu birikmalari, ularning tasnifi va qiyosiy tahlili keng yoritilgan. Ingliz, rus va oʻzbek tillaridagi gaplar va ularning sintaktik tuzilishidagi oʻxshash va farqli jihatlar koʻrsatilgan.
- Ingliz va mahalliy tillarning leksik darajasi tipologiyasi: Mazkur bobda leksik tipologiyaning turlari, lugʻatshunoslikning mohiyati, leksikologiyaning boshqa tarmoqlar bilan aloqasi, soʻzning asosiy birlik sifatida oʻrganilishi, leksik maydonlar va lingvokulturologiya bilan bogʻliqligi, shuningdek, soʻz boyligini hosil qilish usullari va ularning qiyosiy tahlili bayon etilgan.
- Qiyosiy tipologiyaning antropotsentrik tilshunoslik tendensiyalari bilan oʻzaro aloqasi: Oxirgi qismda antropotsentrik va kognitiv tilshunoslikning rivojlanishi, lingvokulturologiya va gender lingvistikasining qiyosiy tipologiyadagi oʻrni, shuningdek, til va madaniyatning oʻzaro bogʻliqligi, tilda milliy va madaniy qamrovning ifodalanishi kabi masalalar koʻrib chiqilgan.