Метрология стандартлаштириш ва сифат назорати
Mazkur o'quv qo'llanma O'zbekiston Respublikasi avtomobil yo'llari va sun'iy inshootlar fakulteti talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, «Avtomobil yo'llarini qurish va ekspluatatsiya qilish» kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Qo'llanmada «Metrologiya, standartlashtirish va sifat nazorati» fani bo'yicha ma'ruzalar matni, asosiy tushunchalar, qonunlar, standartlar, nazorat usullari va ularning ahamiyati yoritilgan. Kitobda shuningdek, sifatni nazorat qilishning turli bosqichlari, jismoniy va texnik o'lchash vositalari, shuningdek, mahsulotlarning hayot sikli haqida ham ma'lumotlar berilgan. Qo'llanma umumta'lim yo'nalishlari talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, o'quv jarayonida nazariy bilim berish bilan bir qatorda amaliy ko'nikmalarni shakllantirishga ham qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Metrologiya va uning asosiy tamoyillari: Metrologiya fanining mohiyati, asosiy tushunchalari, ta'riflari, o'lchash, o'lchov birliklari, o'lchash vositalari, o'lchashdagi xatolar, metrologik xizmat va ta'minot masalalari, shuningdek, O'zbekiston Respublikasining «Metrologiya to'g'risida»gi qonuni yoritilgan.
- Standartlashtirish tizimi: Standartlashtirishning mohiyati, maqsadi, turlari, O'zbekiston Respublikasining «Standartlashtirish to'g'risida»gi qonuni, standartlarning ahamiyati, huquqiy asoslari va joriy etilishi haqida ma'lumot berilgan.
- Xalqaro ISO standartlari: Xalqaro standartlashtirish tashkilotlari (ISO, Xalqaro elektrotexnika komissiyasi), ISO 9000 seriyali standartlar va ularning sifati, tizimini boshqarish bo'yicha ko'rsatmalar yoritilgan.
- Sifatni nazorat qilish turlari va mahsulotlarning hayot sikli: Sifatni nazorat qilishning asosiy turlari, dastlabki, operatsion va qabul qilish nazoratlari, maxsus nazorat vositalari, mahsulotlar hayot siklining bosqichlari va ularning ahamiyati tushuntirilgan.
- Yo'l po'yi va asos qurilishida sifatni nazorat qilish: Yo'l po'yi va asos qurilishida sifat nazoratining ahamiyati, materiallarning xossalari, nazorat usullari va talablari ko'rsatilgan.
- Asfaltbeton va sementbeton qoplamalar qurilishida sifatni nazorat qilish: Asfaltbeton va sementbeton qoplamalar qurilishida sifat nazoratining muhimligi, qo'llaniladigan materiallar, texnologik jarayonlar va ularning nazorati, sifatni aniqlash usullari va talablar yoritilgan.
- Mahsulot va xizmatlarni sertifikatsiyalash: Mahsulot va xizmatlarni sertifikatsiyalashning maqsadi, qonunchilik asoslari, turlari, mavjud tushunchalar va sinov laboratoriyalarining akkreditatsiyasi haqida ma'lumot berilgan.
- O'zaro almashuvchanlik asoslari: O'zaro almashuvchanlikning turlari (tashqi, ichki, guruhli, to'liqmas, to'liq), uning ahamiyati va talablari tushuntirilgan.
- O'zbekistonda shtrix-kodlash tizimi: Shtrix-kodlash tizimining maqsadi, qo'llanilishi, afzalliklari, O'zbekistonda joriy etilishi va uning huquqiy asoslari haqida ma'lumot berilgan.