Тарихий ўлкашунослик
Ushbu kitob o'lkashunoslik fanini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda o'lka tarixini, geografiyasini, arxeologiyasini, etnolologiyasini, folklorini va boshqa ko'plab manbalarni o'rganishning ahamiyati, usullari va manbalari batafsil yoritilgan. Kitobda o'lkashunoslikning mohiyati, tarixi, manbalari, jumladan, arxeologik, etnologik, folklor, shuningdek, arxiv va muzey materiallaridan foydalanish usullari haqida chuqur ma'lumot berilgan. Kitobda Markaziy Osiyo va O'zbekistonning qadimiy davrlardan to hozirgi kungacha bo'lgan tarixi, madaniyati, moddiy va ma'naviy merosi keng qamrovda tahlil qilingan. O'lkashunoslikning turli bosqichlari, shakllanishi va rivojlanishiga hissa qo'shgan olimlar va ularning asarlari haqida ham batafsil ma'lumot berilgan. Kitob o'rta umumiy ta'lim maktablari, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o'quvchilari hamda universitet talabalari uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- 1-MAVZU. TARIXIY O'LKASHUNOSLIKNING VUJUDGA KELISHI VA RIVOJLANISHI: Ushbu mavzuda o'lkashunoslik fanining paydo bo'lishi, uning tarixi, o'lkashunoslikning turli turlari, O'rta Osiyo tarixini o'rganishda rus sharqshunos olimlarining roli va ularning mahalliy tarixchiliga ta'siri, hamda 1917 yildan keyingi holati haqida ma'lumot beriladi. O'zbekistonning geografik joylashuvi va tabiiy sharoiti, o'lkashunoslikning shakllanishi va rivojlanishi, O'rta Osiyo tarixini o'rganishda rus sharqshunos olimlarining o'rni va ularning mahalliy olimlarga ta'siri kabi mavzular atroflicha yoritilgan.
- 2-MAVZU. O'LKASHUNOSLIK TARIXINI O'RGANISHDA ARXEOLOGIK TADQIQOTLARNING O'RNI VA ROLII: Ushbu mavzu O'rta Osiyo va O'zbekistonda arxeologiya fanining paydo bo'lishi tarixidan boshlanadi. Arxeologiya o'lkashunoslik va tarix fanlarining asosiy manbalaridan biri sifatida qaraladi. Arxeologiya fani, uning rivojlanish bosqichlari va O'zbekistonda arxeologiya fanining rivojlanishida akademik Yahyo G'ulomovning xizmatlari haqida batafsil ma'lumot berilgan. Shuningdek, Farg'ona vodiysidagi arxeologik madaniy yodgorliklar va ularning O'zbekiston tarixini yoritishdagi ahamiyati ham ko'rsatib o'tilgan.
- 3-MAVZU. ANTROPOLOGIK VA ETNOLOGIK MA'LUMOTLARNING O'LKA TARIXINI O'RGANISHDAGI AHAMIYATI: Mavzu antropologiya va etnolologiya fanlari, ularning vazifalari, O'zbekistonning qadimiy odamlar yashagan hudud ekanligi, O'rta Osiyodagi etnik guruhlar, o'zbek xalqi haqidagi ma'lumotlar, O'rta asrlar davri tarixi etnogrofiyasi va XIX-XX asrlar madaniyatini o'rganishda etnogrofiya fanining roli haqida ma'lumot beradi. Antropologiya va etnolologiya xalqlarining kelib chiqishi, turli hududlarda joylashishi, ularning o'ziga xos moddiy va ma'naviy madaniyati, tarixiy-madaniy munosabati, turmush tarzi va taraqqiyotini o'rganadi.
- 4-MAVZU. O'LKA TARIXINI O'RGANISHDA TOPONIMIK ATAMALAR ASOSIY MANBALARDAN BIRISIFATIDA: Ushbu mavzu O'lka tarixini o'rganishda toponimik manbalarning o'rni va ahamiyatini ochib beradi. Toponimika fani, uning mohiyati, geografik nomlarning kelib chiqishi, ularning klassifikatsiyasi va O'zbekiston toponimikasi bo'yicha tadqiqotlar va ulardan foydalanish usullari haqida ma'lumot beriladi. Farg'ona vodiysidagi qishloq va shahar nomlarining kelib chiqish tarixi ham tahlil qilinadi.
- 5-MAVZU. O'LKA TARIXINI O'RGANISHDA YOZMA MANBALAR VA ARXIV XUJADATLARINING O'RNI: Mavzu o'lka tarixini o'rganishda yozma manbalar va arxiv hujjatlarining o'rni va ahamiyatini ochib beradi. Yozma manbalar o'lkashunoslik fanining muhim va asosiy turidir. Ularning turlari, klassifikatsiyasi va O'zbekistondagi arxivlar, jumladan, Markaziy Davlat Arxivi hamda boshqa arxivlar haqida batafsil ma'lumot berilgan. Arxiv hujjatlarining o'lka tarixini o'rganishdagi o'rni va ahamiyati, ulardan foydalanish usullari ham tahlil qilingan.
- 6-MAVZU. MUZEY EXPONATLARINING O'LKA TARIXINI O'RGANISHDAGI O'RNI: Ushbu mavzu O'zbekiston muzeylarida o'zbek xalqining tarixini yoritilishi va Andijon viloyati muzeylari eksponatlari orqali o'lka tarixining aks etirilishi haqida. Muzeylar moddiy va ma'naviy madaniyat yodgorliklarini yig'uvchi, saqlovchi va o'rganuvchi muassasa sifatida ta'riflanadi. Muzeylar o'lka tarixini o'rganishda muhim manba hisoblanadi. Muzey fondlarining tarkibi, ulardan foydalanish usullari ham tahlil qilingan.
- 7-MAVZU. TA'LIM MUASSASALARIDA O'LKASHUNOSLIK ISHLARINING TASHKIL ETIISH. MAKTA'B MUZEYI: Mavzu maktablarda o'lkashunoslik ishlarini tashkil etish va maktab muzeylarini ochishning ahamiyati haqida. Maktab o'lkashunoslik to'garaklarini tashkil etish, maktab muzeyining sohasini tanlash va uning o'rni, maktab muzeyining vazifalari, qanday bo'lishi kerakligi, fondini qanday boyitish va kenga qanday tashkil etish haqida batafsil ma'lumot beradi.