Тоғли ҳудудларда ҳаракатланаётган, ҳалокатли ҳолатга тушган автомобилнинг хавфсизлигини таъминлаш
Ushbu maqola O'zbekistonning tog'li hududlarida avtomobillarning xavfsiz harakatlanishini ta'minlash muammosini o'rganadi. Mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi bilan bir qatorda transport oqimining ortishi va yo'l-transport hodisalarining ko'payishiga olib kelayotgani ta'kidlanadi. Ayniqsa, tog'li hududlardagi keskin burilishlar, katta qiyaliklar va ko'rinishning yomonlashuvi haydovchilardan katta tajriba talab qiladi. Agar tog'li yo'llarda avtomobilning tormoz tizimida nosozlik yuzaga kelsa, uni to'xtatish uchun maxsus "lovushkalar" o'rnatiladi. Ushbu maqolada ushbu "lovushkalar"ni qancha masofada o'rnatish kerakligini aniqlash uchun matematik modeldan foydalaniladi va turli qiyaliklar uchun hisob-kitob natijalari keltiriladi. Hisob-kitoblar dvigatel va transmissiya ajratilgan holatda amalga oshirilgan.
Asosiy mavzular
- Yo'l-transport hodisalarining ko'payishi va sabablari: Mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi natijasida transport oqimining ortishi va yo'l-transport hodisalarining ko'payishi, ayniqsa tog'li hududlardagi murakkab yo'l sharoitlari bu hodisalarning asosiy sabablaridan biri ekanligi tushuntiriladi.
- Tog'li hududlardagi yo'l harakati xavfsizligi: Tog'li yo'llarda keskin burilishlar, katta qiyaliklar va yomon ko'rinish sharoitida harakatlanishning qiyinligi va haydovchilardan talab qilinadigan maxsus ko'nikmalar haqida so'z boradi.
- "Lovushka" qurilmalarining ahamiyati va joylashtirish masalasi: Tog'li yo'llarda avtomobilni to'xtatish uchun mo'ljallangan "lovushka" qurilmalarining muhimligi va ularni qancha masofada o'rnatish kerakligini aniqlashda matematik modeldan foydalanish usullari va hisob-kitob natijalari bayon etiladi.
- Hisob-kitob usullari va dasturiy ta'minoti: Avtomobilning harakatlanishini boshqaruvchi kuchlar (havo qarshiligi, ishqalanish, inersiya) hisobga olingan holda, turli qiyaliklardagi yo'llarda "lovushka" qurilmalarini o'rnatish masofalarini aniqlash uchun MATLAB dasturidan foydalanish haqida ma'lumot beriladi.