Fizika fanidan laboratoriya ishlari
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan nashr etilgan bo'lib, Buxoro Davlat Universiteti «Fizika» kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Kitobda fizika fanidan laboratoriya ishlari bo'yicha uslubiy qo'llanma keltirilgan. Unda jami beshta laboratoriya ishlari, jumladan: zichlikni aniqlash, og'irlik kuchini aniqlash, suyuqlik sirt tarangligini aniqlash, kondensator sig'imini aniqlash va linzaning fokus masofasini aniqlash kabi mavzular qamrab olingan. Kitobda har bir laboratoriya ishi uchun zarur bo'lgan asboblar, jihozlar, ishning maqsadi, nazariy qismi, bajarish tartibi, hisobot yozish usuli, sinov savollari hamda adabiyotlar keltirilgan. Shuningdek, laboratoriya ishlarini bajarishda xavfsizlik texnikasi qoidalari, fizikaviy kattaliklar va ularning birliklari haqida ma'lumotlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Ta'lim sohasida amalga oshirilayotgan islohotlar va ta'lim sifatini oshirishning zaruriy qismlaridan biri laboratoriya va amaliy mashg'ulotlarni sifatini va samarasini oshirish ekanligi, hamda bu qo'llanmaning nomutaxassis talim yo'nalishlari uchun mo'ljallanganligi haqida ma'lumot beradi.
- Fizika laboratoriyasida mashg'ulotlarini o'tish uchun texnika xavfsizligi qoidalari: Laboratoriya ishlarini bajarishda elektr toki, sinishi mumkin bo'lgan shisha idishlar, isitish asboblari, ultrabinafsha nurlanish, simobli lampalar, radioktiv moddalar bilan ishlashda xavfsizlik qoidalariga rioya qilish zarurligi tushuntirilgan. Shuningdek, talabalarning vazifalari ham bayon etilgan.
- 1-Laboratoriya ishi: To'g'ri geometrik shakldagi jismlarning zichligini aniqlash: Berilgan jismlarning massasi va hajmini o'lchash orqali moddalarning zichligini topish usullari va formulalari, jumladan parallelipiped, kub, silindr va shar shaklidagi jismlarning zichligini aniqlash usullari bayon etilgan.
- 2-Laboratoriya ishi: Og'irlik kuchi tezlanishini matematik mayatnik yordamida aniqlash: Matematik mayatnikning tebranish davrini uning uzunligi va amplitudaga bog'liqligini tekshirish hamda yer tortish kuchi tezlanishini aniqlash usullari va formulalari keltirilgan.
- 3-Laboratoriya ishi: Suyuqliklarning sirt taranglik koeffitsiyentini tomchi usuli yordamida aniqlash: Suyuqliklarning sirt taranglik koeffitsiyentini tomchi usuli yordamida aniqlash usuli, formulalari, asboblar tuzilishi va o'lchash usuli tushuntirilgan.
- 4-Laboratoriya ishi: O'zgaruvchan tok ko'prigi yordamida kondensator sig'imini aniqlash: Kondensatorlar bilan tanishish, ularning elektr sig'im kattaligini o'lchash, Uitson ko'prigi yordamida kondensator sig'imini aniqlash usullari va formulalari bayon etilgan.
- 5-Laboratoriya ishi: Linzaning fokus masofasini aniqlash: Yig'uvchi va sochuvchi linzalarning fokus masofalarini aniqlash, linzalarda tasvir yasash va optik kuchini aniqlash usullari, linza formulalari va ulardan foydalanish tartibi keltirilgan.
- Fizik kattaliklar jadvallari: Neon spektridagi chiziqlarning to'lqin uzunliklari va asosiy fizik doimiylarning son qiymatlari keltirilgan jadvallar.
- Foydalanilgan adabiyotlar: Kitobni tayyorlashda foydalanilgan asosiy va qo'shimcha adabiyotlar hamda elektron ta'lim resurslari ro'yxati keltirilgan.