Teaching-methodical manual for laboratory lessons for the 3rd course students «Aqueous and non –aqueous solutions»
Ushbu o'quv-uslubiy qo'llanma farmatsevtika texnologiyasi fanidan 3-kurs talabalari uchun laboratoriya mashg'ulotlariga bag'ishlangan bo'lib, unda suvli va suvli bo'lmagan eritmalar tayyorlash texnologiyasi o'rganiladi. Qo'llanmada har bir laboratoriya mashg'ulotining maqsadi, ahamiyati, qo'llaniladigan uslubiy vositalar, mashg'ulotning borishi, nazorat savollari va mustaqil ish mavzulari keltirilgan. Turli xil eritmalarni tayyorlash, ularning sifatini baholash, dozalash va saqlash tartiblari batafsil yoritilgan. Qo'llanma talabalarga dorilarni tayyorlashning nazariy va amaliy jihatlarini chuqur o'zlashtirishga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Laboratoriya mashg'uloti-1: Qiyin eriydigan va murakkab birikmalardan eritmalarni tayyorlash xususiyatlari: Ushbu mavzu qiyin eriydigan va murakkab birikmalardan suvli eritmalarni tayyorlash texnologiyasiga bag'ishlangan. Talabalar turli dorivor moddalarni, jumladan, bor kislotasi, natriy sulfat, kaliy permanganat kabi eritmalarni tayyorlashni o'rganadilar. Eritmalarning maqsadga muvofiqligi, qo'llanilishi va tayyorlash jarayonida e'tibor berilishi kerak bo'lgan jihatlar ko'rib chiqiladi.
- Laboratoriya mashg'uloti-2: Buretkadan foydalangan holda dorilarni tayyorlash. Konsentrlangan eritmalar tayyorlash. Konsentrlangan eritmalar konsentratsiyasini oshirish va suyultirish.: Bu mavzu buretkadan foydalangan holda turli dorilarni, konsentrlangan eritmalar tayyorlashni o'rgatadi. Konsentrlangan eritmalar tayyorlash, ularning konsentratsiyasini aniqlash, oshirish va kamaytirish usullari tahlil qilinadi. Jumladan, natriy benzoat, gemametilentetramin, kaltsiy xlorid kabi moddalarning konsentrlangan eritmalarini tayyorlash va ularning tuzatish yo'llari ko'rsatiladi.
- Laboratoriya mashg'uloti-3: Konsentrlangan eritmalar, galen preparatlar va hajmining 3% dan kam va 3% dan ortiq bo'lgan moddalarni eritishdan foydalangan holda aralashmalar tayyorlash.: Ushbu laboratoriya mashg'uloti konsentrlangan eritmalar, galen preparatlari va turli konsentratsiyadagi moddalarni eritishdan foydalangan holda murakkab aralashmalar tayyorlashga bag'ishlangan. Talabalar turli dorilarning aralashmalarini tayyorlash texnologiyasi, ularning tarkibiy qismlarini to'g'ri aralashtirish, qo'shimcha moddalarni kiritish tartibini o'rganadilar. Misol tariqasida kaltsiy xlorid, natriy bikarbonat, xlorogidrat kabi moddalar asosida tayyorlanadigan aralashmalar ko'rib chiqiladi.
- Laboratoriya mashg'uloti-4: Standart eritmalar konsentratsiyasini kamaytirish. Suzli bo'lmagan eritmalarni tayyorlash.: Bu mavzu standart eritmalar konsentratsiyasini kamaytirish va suvsiz (non-aqueous) eritmalar tayyorlash usullariga qaratilgan. Talabalar turli dori vositalarining spirtli va boshqa suvsiz eritmalarda tayyorlanishini, ularning sifatini baholashni o'rganadilar. Salitsil kislotasi, natriy tetraborat, yod kabi moddalarning suvsiz eritmalarini tayyorlash texnikasi ko'rib chiqiladi.