Аnalitik kimyo fanidan labaratoriya mashg'ulotlari
Ushbu kitob "Analitik kimyo fanidan laboratoriya mashg'ulotlari" deb nomlanadi va universitet talabalari uchun mo'ljallangan uslubiy qo'llanmadir. Unda miqdoriy tahlilning kimyoviy usullarini qo'llab bajariladigan 25 ta laboratoriya ishlari o'z ichiga olgan bo'lib, har bir mavzu bo'yicha laboratoriya mashg'ulotlari uchun kerakli reaktivlar, ishni bajarish tartibi, bajariladigan topshiriqlar hamda har bir ishda hisobot yozish namunasi bayon etilgan. Kitobda kvantitatif kimyo, ya'ni moddalarning miqdoriy tarkibini aniqlashning turli usullari, jumladan gravimetrik, titrimetrik (kislota-asos, oksidlanish-qaytarilish, kompleksometrik, cho'ktirish), xromatometrik, yodometrik, yodimetrik va boshqa usullar atroflicha yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Miqdoriy tahlil, uning vazifasi va usullari: Miqdoriy tahlil - bu moddalarning tarkibidagi ayrim element yoki birikmalarning miqdorini aniqlashdir. Kimyoviy tahlil usullari massa va hajmni o'lchashga asoslangan. Gravimetrik tahlil modda massasini aniqlashga, titrimetrik tahlil esa hajmni o'lchashga asoslanadi.
- Gravimetrik (tortma) tahlil usullari: Gravimetrik tahlil - bu modda massasini aniqlash orqali miqdoriy tahlilning bir usuli. Bu usulda modda tortib olinadi va uning massasi aniqlanadi. Kitobda BaCl2·2H2O tarkibidagi kristallizatsiya suvi va Ba2+ miqdorini aniqlash usullari ko'rsatilgan.
- Titrimetrik (hajmiy) tahlil usullari: Titrimetrik tahlil - bu aniqlanadigan modda miqdoriga reaktiv ekvivalent bo'lgan holatni aniqlashga asoslanadi. Reaksiya jarayonida eritmalar hajmini o'lchash orqali miqdor aniqlanadi. Kitobda neytrallash, permanganatometriya, xromatometriya, yodometriya, kompleksometriya, argentometriya, rodanometriya va cho'ktirish usullari bilan amalga oshiriladigan titrimetrik tahlillar bayon etilgan.
- Oksidlanish-qaytarilish usullari: Bu usullar oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga asoslanadi. Permanganatometriya (KMnO4), xromatometriya (K2Cr2O7), yodometriya (I2) usullari orqali moddalar miqdori aniqlanadi. Kitobda bu usullar bo'yicha batafsil ma'lumotlar keltirilgan.
- Cho'ktirish usullari: Bu usullar erimaydigan cho'kma hosil bo'lish reaksiyalariga asoslanadi. Argentometriya (AgNO3) va rodanometriya (NH4CSN) usullari orqali halogenlar va boshqa ionlarning miqdori aniqlanadi.
- Kompleksonometriya: Bu usul kationlar bilan kompleks birikmalar hosil qilish reaksiyalariga asoslanadi. EDTA (trilon B) yordamida suvning umumiy qattiqligi va boshqa metall ionlarining miqdori aniqlanadi.