Kórkem shıǵarmalarnda teńewlerdiń stillik qollanılıwı (A.Musayev shıǵarmaları mısalında)
Ushbu maqola Qoraqalpoq adabiyotidagi tilshunoslikning muhim jihatlaridan biri bo'lgan metaforalarning qo'llanilishi, ularning badiiy asarlardagi o'rni va obrazli ta'sirchanlikni kuchaytirishdagi ahamiyatini A. Musayev ijodi misolida tahlil qiladi. Maqolada metafora turlari, ularning tilda qo'llanilish usullari, xususan, «-day/-dey», «-tay/-tey» qo'shimchalari va «kabi», «siyaqli», «tari», «yangi», «misli» kabi yordamchi so'zlar orqali ifodalanishi, shuningdek, ularning badiiy asarlarda qanday obrazlar yaratishda ishlatilganligi atroflicha ko'rib chiqiladi. Alisher Nawayi, Jiyrenshe she'rlari va boshqa qoraqalpoq shoirlarining asarlaridan olingan misollar orqali metaforalarning ta'sirchanligi va obrazlilik darajasi yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Metaforaning tilshunoslikdagi o'rni: Metafora tilda obrazlilikni, ifodaviylikni kuchaytiruvchi semantik va stilistik kategoriya hisoblanadi. U narsalar va hodisalar o'rtasidagi o'xshashliklar asosida yangi obrazlar yaratadi.
- Metaforalarning qoraqalpoq tilida ifodalanish usullari: Qoraqalpoq tilida metaforalar -day/-dey, -tay/-tey qo'shimchalari, shuningdek, kabi, siyaqli, tari, yangi, misli kabi yordamchi so'zlar orqali ifodalanadi.
- A. Musayev ijodida metaforalarning qo'llanilishi: A. Musayevning «Erejepke», «Táriyp», «Keldi» kabi asarlaridagi she'riy misralar orqali metaforalarning obrazlarni jonlantirish, ta'sirchanlikni oshirishdagi roli ko'rsatilgan. Shoir o'z qahramonlari va tasvirlanayotgan voqea-hodisalarni metaforalar orqali ta'sirchan ifodalagan.
- Boshqa qoraqalpoq shoirlarining ijodida metaforalar: Maqolada Alisher Nawayi va Jiyrenshe kabi shoirlarning asarlaridan olingan misollar orqali metaforalarning o'xshashliklarni ifodalash, obraz yaratishdagi o'rni tahlil qilingan. Xususan, qizlarning go'zalligini, o'ziga xosligini metaforalar vositasida tasvirlash usullari ko'rsatilgan.