Ulıwma til bilimi pa`ni boyınsha
Ushbu kitobda tilshunoslikning eng muhim yo'nalishlari, jumladan, umumiy til nazariyasi, tillarning rivojlanish tarixi, tilning klassik davrlari, til falsafasi, tilning tizim va struktura jihatlari, shuningdek, tilning turli fanlar bilan aloqadorligi keng yoritilgan. Kitobda qadimiy davrlardan tortib to hozirgi kungacha tilshunoslikning rivojlanish bosqichlari, turli tillarni o'rganish usullari, maktablari va ularning asosiy tamoyillari batafsil bayon etilgan. Har bir yo'nalishning o'ziga xos xususiyatlari va yutuqlari bilan bir qatorda, uning kamchiliklari ham ko'rsatib o'tilgan. Shuningdek, til va jamiyat, til va tafakkur, til va madaniyat o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik ham tahlil qilinadi.
Asosiy mavzular
- Umumiy til nazariyasi: Tilning mohiyati, uning jamiyatdagi o'rni, tillarning paydo bo'lishi, rivojlanishi va funksiyalari umumiy tarzda tahlil qilinadi. Tilning klassifikatsiyalari, tillarning o'zaro munosabatlari va tilshunoslikning asosiy masalalari yoritiladi.
- Tilshunoslik tarixi: Qadimiy davrlardan boshlab to hozirgi kungacha tilshunoslikning rivojlanish bosqichlari, turli davrlarda shakllangan maktablar, yo'nalishlar va ularning asosiy vakillari hamda ularning ilmiy meroslari haqida ma'lumot beriladi. Xususan, qadimiy dunyo, o'rta asrlar, uyg'onish davri, yangi davr va hozirgi davr tilshunoslik maktablari tahlil qilinadi.
- Til falsafasi: Tilning mohiyati, uning tafakkur va madaniyat bilan aloqadorligi, tilning inson ongida tutgan o'rni haqidagi falsafiy qarashlar ko'rib chiqiladi. Tilning tabiatini tushuntirishga qaratilgan turli falsafiy nazariyalar va ularning tahlili beriladi.
- Tilning tizimi va strukturasining tahlili: Tilning fonetik, leksik, grammatik tuzilishi, uning elementlarining o'zaro munosabatlari va tizim sifatida qaralishi haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, tilning struktural jihatdan tahlili va undagi qonuniyatlar yoritiladi.
- Tilning boshqa fanlar bilan aloqadorligi: Tilning falsafa, psixologiya, sotsiologiya, matematika, fizika, geografiya, tarix, biologiya va boshqa qator fanlar bilan bo'lgan o'zaro aloqadorligi va bog'liqligi izohlanadi. Har bir fan bilan tilning qanday aloqada ekanligi va bu aloqadorlik tilshunoslikning rivojlanishiga qanday ta'sir ko'rsatganligi tahlil qilinadi.
- Tilshunoslikning usullari va metodlari: Tilda qo'llaniladigan turli izlanish usullari va metodlari, jumladan, taqqoslovchi-tarixiy, lingvistik geografiya, struktural, tipologik, matematik metodlar va ularning qo'llanilish doirasi tahlil qilinadi.