Логистика

Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta Maxsus Taʼlim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan

Asosiy mavzular

1-MAVZU. LОGISTIKANING RIVОJLANISH TARIХI: Mazkur bobda logistika tushunchasi, uning yunoncha soʻzdan kelib chiqqanligi, qadimgi Afinada va Rimda logistiklar vazifalari, Vizantiya imperatori Lev VI davrida logistikaning ta'rifi, nemis tadqiqotchisi G.Pavellеkning fikrlari, shuningdek, logistika atamasining turli tillarda ma'nolari, tarixiy rivojlanishi va XX asr oxirida logistikaning ilmiy fan sifatida shakllanishi haqida ma'lumotlar berilgan. Logistika fanining shakllanishiga ta'sir etgan omillar, jumladan, marketing kontseptsiyasi, iqtisodiy krizislar, ilmiy-texnik taraqqiyot va boshqa omillar ko'rib chiqilgan. Shuningdek, logistika rivojlanishining asosiy bosqichlari, jumladan, "fragmentlashtirish" davri, markеtingning tarkibiy qismi sifatida jismоniy taqsimlash kontseptsiyasining vujudga kelishi va integratsiyalash davri hamda ularning xususiyatlari batafsil yoritilgan.
2-MAVZU. LОGISTIKA KURSINING PRЕDMЕTI VA VAZIFASI: Mazkur bobda logistika fanining predmeti va vazifalari ochib berilgan. Logistikaning rivojlanish tarixi va asosiy sabablari, jumladan, 60-yillarda marketing kontseptsiyasining shakllanishi, iqtisodiy inqirozlar va ilmiy-texnik taraqqiyotning logistika rivojlanishiga ta'siri haqida so'z yuritiladi. Logistikaning asosiy vazifasi va predmeti, ya'ni xomashyodan to tayyor mahsulot iste'molchiga yetkazib berish jarayonining logistik tizim sifatida ko'rib chiqilishi, shuningdek, material oqimining shakllanishi va uning harakatlanishi tahlil qilingan. Logistika tizimining tuzilishi, uning qismlari va makro- hamda mikrologistika tushunchalari batafsil bayon qilingan.
3-MAVZU. LОGISTIKA TIZIMI KОNSЕPSIYASINING NAZARIY ASОSLARI: Bobda logistika tizimining tushunchasi va uning kontseptsiyalari ko'rib chiqilgan. Logistikaning maqsadi, ya'ni eng kam mehnat va moddiy xarajatlar bilan yuklarni aynan vaqtida yetkazib berishning ahamiyati, bu esa korxona va iqtisodiy tizimning uzluksiz ishlashi uchun qulay sharoit yaratishi tushuntirilgan. Logistika tizimining tuzilishi va ishlash asosining eng muhim kontseptual vaziyatlari, jumladan, tizimli yondashish tamoyili, ishlab chiqarish va transport tizimlarining umumiy va yaxlit texnologik jarayonini ishlab chiqish va amalga oshirish, shuningdek, logistika tizimlarining yuqori samaradorligini ta'minlashda kompyuter texnologiyalarining o'rni haqida ma'lumot berilgan. Logistikaning strategik va taktik vazifalari, shuningdek, ularning amalga oshirilishi ham yoritilgan.
4 - MAVZU. LОGISTIKADA MATЕRIALLARNI BОSHQARISH VA TAQSIMОTNI TASHKIL QILISH: Mazkur bobda moddiy oqimlar harakatining chizmalari, korxona ichidagi moddiy oqimlar harakati va ularning logistik tizimi orqali iste'molchilarga yetib borishi jarayoni ko'rsatilgan. Shuningdek, moddiy oqimlarning tovar va mol yetkazib berish muddatini hisoblash formulalari, transport turlari va ularning moddiy-texnika bazasi tahlil qilingan. Bundan tashqari, moddiy oqimlarning boshqarish tizimi va uning funktsional mexanizmlari, jumladan, rejalashtirish, boshqarish va nazoratni o'rnatish jarayonlari batafsil bayon etilgan.
5-MAVZU. LОGISTIKADA STRATЕGIYA VA RЕJALASHTIRISH: Bobda logistika tizimining strategiyasi va uni tuzish tartibi ko'rib chiqilgan. Logistika tizimining asosiy tushunchalari, jumladan, tovar va moddiy oqimlar harakatini ta'minlash, korxona ichidagi va tashqi aloqalar, zaхiralarni boshqarish, yuklash-tushirish ishlari, reja va nazorat tizimi hamda tashkiliy tizimning ahamiyati ochib berilgan. Shuningdek, logistika faoliyatining turli strategiyalari, jumladan, transport strategiyasi, ishlab chiqarishni rivojlantirish strategiyasi va raqobatbardoshlikni oshirish strategiyalari ham tahlil qilingan. Moddiy oqimlarni bashoratlash va strategik reja ko'rsatkichlarini hisoblash usullari ham batafsil bayon etilgan.
6-MAVZU. LОGISTIKADA TRANSPОRT NUQTAI NAZARLARI: Mazkur mavzu transport vositalarining turlari va ularning moddiy-texnika bazasi, transport turlarini tanlash masalasi, ularning afzalliklari va kamchiliklari hamda transport tizimining boshqarish mexanizmlari haqida ma'lumot beradi. Avtomobil, temir yo'l, suv va havo transportlarining moddiy-texnik bazasi, ularning afzalliklari va kamchiliklari batafsil tahlil qilingan. Shuningdek, yuklarni yetkazib berish tizimini boshqarish va avtotransport harakatlanuvchi tarkibining xizmatlari ham ko'rib chiqilgan.
7-mavzu. LОGISTIKA TIZIMIDA ZAХIRALARNI BОShQARISH VA TОVAR SIYOSATI: Bobda zahiralar tushunchasi, ularning asosiy vazifalari va turlari, jumladan, joriy zahiralar, sug'urta zahiralari va mavsumiy zahiralar haqida ma'lumot berilgan. Zahiralarni saqlash bo'yicha xarajatlar, ularning turlari va ularni boshqarish tizimining asosiy omillari, hamda zahiralar holatini nazorat qilish usullari batafsil tahlil qilingan. Chunonchi, buyurtma davriga qarab zahiralarni aniqlash, ya'ni 'aniq muddat' va 'buyurtma hajmi' usullari tushuntirilgan.
8-MAVZU. LОGISTIKA TIZIMIDA MAHSULОTLARNI ОMBОRGA JОYLASHTIRISH VA ОMBОRDA QAYTA ISHLASH TIZIMI: Mazkur bobda mahsulotlarni omborga joylashtirish va omborlarda qayta ishlash tizimi, ya'ni omborxona ishi va uning asosiy ko'rsatkichlari hisob-kitobi ko'rib chiqilgan. Tranzit usuli, omborlardan foydalanish va ularning turlari, omborlarning joylashuvi va ularni tanlash mezonlari, shuningdek, omborlardagi moddiy oqimlarni tashkil qilishning mexanizmlari ham batafsil bayon etilgan.
9 - MAVZU. LОGISTIK AХBОRОT TIZIMLARI: Bobda logistika tizimini harakatga keltirishda axborotning o'rni va ahamiyati, axborot tizimlarining turlari, jumladan, rejali, dispozitiv va tezkor axborot tizimlari, ularning turlari, xususan, ma'muriy boshqaruv darajasida yaratiladigan rejali tizimlar, ombor boshqaruv darajasida yaratiladigan dispozitiv tizimlar va tezkor tizimlar tahlil qilingan. Shuningdek, axborot tizimlarining tamoyillari va ularni loyihalash, axborot tizimlarining kuchayishi va ularning o'zaro bog'liqligi ham yoritilgan.
10-MAVZU. ХARID QILISH LОGISTIKASI: Mazkur bobda xarid qilish logistikasining vazifalari va faoliyatlari, jumladan, xomashyo va materiallarni yetkazib berish, ularni tanlash va moliyalashtirish masalasi ko'rib chiqilgan. Xarid qilishning asosiy usullari, jumladan, ulgurji xarid, mayda partiyalar bilan doimiy xarid, ehtiyoj me'yoridagi xarid kabi usullar, shuningdek, shartnoma tuzish va uning jarayonlari batafsil bayon etilgan.
11-MAVZU. LОGISTIKA TIZIMI BОSHQARUVINI TASHKIL ETISH: Bobda logistika tizimini boshqaruvining asosiy funksiyalari, jumladan, boshqaruvni tashkil etish, rejalashtirish, nazorat va boshqaruv jarayonlarining o'zaro hamkorligi ko'rib chiqilgan. Logistika tizimini boshqarishning turli shakllari, jumladan, markazlashgan va markazlashmagan boshqaruv tizimlari, hamda ularning afzallik va kamchiliklari tahlil qilingan. Logistika tizimida nazoratni o'rnatishning ahamiyati va uning tamoyillari ham batafsil yoritilgan.
12 - MAVZU. SЕRVIS ХIZMATINING LОGISTIKASI: Mazkur bobda servis xizmatining mazmuni va ahamiyati, uning turlari va mezonlari, jumladan, iste'molchi talabini qondirish servisi, ishlab chiqarish mazmunidagi servis xizmati, sotuvdan keyingi servis xizmati, axborot xizmati va moliya-kredit xizmatining logistikasi batafsil tahlil qilingan. Har bir servis turi uchun baholash mezonlari, jumladan, nomenklatura, sifat, vaqt va narx ko'rsatkichlari asosida tahlil qilingan.
12.4. Sоtuvdan kеyingi хizmat ko`rsatish sеrvisi mеzоni: Sotuvdan keyingi xizmat ko'rsatish servisining mezonlari, jumladan, nomenklatura va sifat, vaqt va narx bo'yicha ko'rsatkichlar tahlil qilingan. Har bir servis turi uchun baholash mezonlari, jumladan, nomenklatura, sifat, vaqt va narx ko'rsatkichlari asosida tahlil qilingan. Bunday xizmatlarning sifatini va ishontiruvchanligini baholash uchun rad qilish ehtimoliyatini hisoblash usullari ham ko'rsatilgan.
12.5. Aхbоrоt хizmat ko`rsatish sеrvisi mеzоni: Bobda axborot xizmatining mezonlari, jumladan, nomenklatura, sifat va vaqt bo'yicha ko'rsatkichlar tahlil qilingan. Bunday xizmatlarning sifatini va ishontiruvchanligini baholash uchun rad qilish ehtimoliyatini hisoblash usullari ham ko'rsatilgan.
12.6. Mоliya - krеdit хizmatini ko`rsatish sеrvisi mеzоni: Bobda moliya-kredit xizmatining mezonlari, jumladan, nomenklatura va sifat, vaqt va narx bo'yicha ko'rsatkichlar tahlil qilingan. Bunday xizmatlarning sifatini va ishontiruvchanligini baholash uchun rad qilish ehtimoliyatini hisoblash usullari ham ko'rsatilgan.
11-MAVZU. LОGISTIKA TIZIMI BОSHQARUVINI TASHKIL ETISH: Bobda logistika tizimini boshqaruvining asosiy funksiyalari, jumladan, boshqaruvni tashkil etish, rejalashtirish, nazorat va boshqaruv jarayonlarining o'zaro hamkorligi ko'rib chiqilgan. Logistika tizimini boshqarishning turli shakllari, jumladan, markazlashgan va markazlashmagan boshqaruv tizimlari, hamda ularning afzallik va kamchiliklari tahlil qilingan. Logistika tizimida nazoratni o'rnatishning ahamiyati va uning tamoyillari ham batafsil yoritilgan.
11.1. Bоshqaruvning asоsiy funksiyalari: Mazkur bobda boshqaruvning asosiy funksiyalari, jumladan, tizimni tashkil etish va rivojlantirish, korxona bozоr siyosati bilan bog'liq logistika tizimi strategiyasi, hamda funktsiyalarni muvofiqlashtirish va boshqarish ko'rib chiqilgan. Logistika tizimining strukturasi va uning turli vazifalarini bajarishda axborot tizimlarining roli ham batafsil yoritilgan.
11.3. Lоgistika tizimida nazоratni o`rnatish: Bobda logistika tizimida nazoratni o'rnatishning ahamiyati va uning tamoyillari ko'rib chiqilgan. Nazorat tizimining kirish qismiga ega ekanligi, ya'ni boshqaruv ierarxiyasi darajasiga bog'liq holda aniq maqsadga ega bo'lganligi, har bir faoliyat turidagi muvaffaqiyatni boshqa faoliyatda muvaffaqiyatsizlikka olib kelishi mumkinligi va maqsadga erishish yo'lida faoliyat natijalarining o'lchov birligi turini aniqlashning muhimligi tushuntirilgan.
10.3. Хaridоrni rеjalashtirish: Bobda xaridorni rejalashtirish, ya'ni tovar va materiallarga bo'lgan talabni aniqlash va tahlil qilish, ularni miqdorini hisoblash, xaridor uslubini aniqlash, narxlar muvofiqligini va shartnomani tuzish, yetkazib berish muddatini nazorat qilish hamda omborga joylashtirish masalasi ko'rib chiqilgan. Xarid qilishning asosiy usullari, jumladan, ulgurji xarid, mayda partiyalar bilan doimiy xarid, ehtiyoj me'yoridagi xarid kabi usullar batafsil bayon etilgan.
10.4. Mоl yetkazib bеruvchi tanlоvi: Bobda mol yetkazib beruvchini tanlashdagi asosiy talablar, jumladan, mahsulot ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatish bahosi, xizmat ko'rsatish sifati, shuningdek, boshqa mezonlar ko'rib chiqilgan. Takliflarni qabul qilish va baholash, shuningdek, shartnomani tuzish va uning jarayonlari batafsil bayon etilgan.
10.1. Хarid qilish lоgistikasining vazifalari va faоliyatlari: Bobda xarid qilish logistikasining maqsadi, ya'ni xomashyo va materiallarga bo'lgan talabni yuqori iqtisodiy samaradorlik bilan qondirish hisobga olingan. Xarid qilish logistikasining asosiy vazifalari, jumladan, xomashyo va materiallarni muddatida yetkazish, ularning miqdori va sifatini nazorat qilish, narxni aniqlash, shuningdek, tovarlarni omborga joylashtirish kabi masalalar batafsil bayon etilgan. Har bir firma uchun xarid qilishning samarali amalga oshirilishi uchun zarur bo'lgan omillar va usullar ko'rib chiqilgan.
8.2. Transpоrt оmbоrхоnasi mоddiy оqimlarini tashkil qilish: Mazkur bobda transport omborxonalari moddiy oqimlarini tashkil qilish, ya'ni omborlarning turlari, ularni joylashtirish va boshqarish tizimi, shuningdek, omborxona ishining asosiy ko'rsatkichlari hisob-kitobi ko'rib chiqilgan. Moddiy oqimlarni tashkil qilishning mexanizmlari va omborlardagi moddiy oqimlarni boshqarishning turli usullari ham batafsil bayon etilgan.
8.1. Zaхiralarni оmbоrga jоylashtirish va shu tizimning ta’rifi: Bobda zahiralarni omborga joylashtirish va uning tizimining ta'rifi ko'rib chiqilgan. Ishlab chiqarish jarayoni va moddiy oqimlarning harakatida omborlarning o'rni, ularning turlari, jumladan, tranzit usuli va omborlardan foydalanish usullari tahlil qilingan. Omborlarni joylashtirishning asosiy tamoyillari va omborlarning samaradorligini oshirish yo'llari ham batafsil bayon etilgan.
7.3. Mоddiy zaхiralarni bоshqarish tizimi: Bobda moddiy zahiralarni boshqarish tizimi, uning asosiy vazifalari va zahiralarning turlari, jumladan, joriy zahiralar, sug'urta zahiralari va mavsumiy zahiralar haqida ma'lumot berilgan. Zahiralarni saqlash bo'yicha xarajatlar, ularning turlari va ularni boshqarish tizimining asosiy omillari, hamda zahiralar holatini nazorat qilish usullari batafsil tahlil qilingan.
7.1. Zaхiralarni bоshqarish va tоvar siyosati: Bobda zahiralar tushunchasi va ularning asosiy vazifalari, jumladan, moddiy zaxira, ishlab chiqarish zaxiralari, tovar zaxiralari tahlil qilingan. Zahiralarni boshqarishning ahamiyati, ya'ni ular talabni qondirish, xarajatlarni kamaytirish va ishlab chiqarish jarayonini uzluksizligini ta'minlash kabi jihatlari ko'rib chiqilgan. Shuningdek, tovar siyosati va uning zahiralarga ta'siri ham batafsil bayon etilgan.
6.3. Mahsulоtlarni yetkazib bеrish tizimini bоshqarish: Bobda mahsulotlarni yetkazib berish tizimini boshqarish, ya'ni transport siyosati, transport vositalarining turlari va ularning moddiy-texnik bazasi, shuningdek, yuklarni yetkazib berishning asosiy shartlari va logistik zanjirning ahamiyati ko'rib chiqilgan. Transport vositalarining turlari, ularning afzalliklari va kamchiliklari hamda yuklarni yetkazib berish tizimini boshqarishning asosiy tamoyillari batafsil bayon etilgan.
6.4. Avtоtranspоrt harakatlanuvchi tarkibining хizmatlari: Bobda avtotransport harakatlanuvchi tarkibining xizmatlari, jumladan, ularning turlari, harakatlanish usullari, samaradorligi, hamda ularga bo'lgan talablar va ularni tanlash mezonlari tahlil qilingan. Shuningdek, avtotransport vositalarining yuk tashish sig'imi, tezligi, narxi, ishdan chiqish ehtimoli kabi ko'rsatkichlar ham ko'rib chiqilgan.
9.1. Aхbоrоtlar yordamida lоgistik tizimni harakatga kеltirish: Bobda axborot tizimlarining logistika tizimini harakatga keltirishdagi o'rni, ya'ni axborotning sifati, uni ajratib olish va tahlil qilishning ahamiyati, shuningdek, axborot tizimlarining turlari, jumladan, rejali, dispozitiv va tezkor axborot tizimlari ko'rib chiqilgan. Axborot tizimining rivojlanish tamoyillari, jumladan, tizimdan foydalanuvchilarga qulayligi, o'zgaruvchanlik va inson-mashina tizimi ham batafsil bayon etilgan.
9.2. Tеskari alоqaga ega aхbоrоt tizimini bоshqarish: Bobda axborot tizimining teskari aloqasi va uning boshqaruv tamoyillari, jumladan, apparat va axborot modullarini ishlatish tamoyili, bosqichma-bosqich tizimni yaratish tamoyili va tizimdan foydalanuvchilarga qulaylik tamoyili ko'rib chiqilgan. Shuningdek, logistika tizimida nazoratni o'rnatishning ahamiyati va uning tamoyillari ham batafsil bayon etilgan.
9.3. Lоgistik aхbоrоt tizimlarining turlari: Bobda logistika axborot tizimlarining turlari, jumladan, rejali, dispozitiv va tezkor axborot tizimlari, ularning turlari, xususan, ma'muriy boshqaruv darajasida yaratiladigan rejali tizimlar, ombor boshqaruv darajasida yaratiladigan dispozitiv tizimlar va tezkor tizimlar tahlil qilingan. Axborot tizimining tuzilishi, kechikishi va tizimning kuchayishi ham batafsil bayon etilgan.
9.4. Lоgistikada aхbоrоt tizimlari ko`rilishi tamоyillari: Bobda logistika axborot tizimlarining tamoyillari, jumladan, tizimlar tamoyillariga ko'ra har qanday tizim avvalo tashqi omillar bilan izlanishi, keyin esa ichki tizimda izlanishi, bosqichma-bosqich yaratilishi tamoyili ko'rib chiqilgan. Shuningdek, logistika axborot tizimlarini loyihalashda qo'llaniladigan tamoyillar, ularning o'zaro bog'liqligi va tizimdan foydalanishning qulayligi ham batafsil bayon etilgan.
11.2. Matеriallar оqimini bоshqarishning funktsiоnal mехanizmi: Bobda materiallar oqimini boshqarishning funktsional mexanizmi, jumladan, uning asosiy yo'nalishlari, korporativ tuzilmalar va moddiy oqimlarni boshqarish modellari ko'rib chiqilgan. Shuningdek, moddiy oqimlarni boshqarish tizimining tarkibiy qismlari, jumladan, rejalashtirish va moslashuv, boshqaruv yoki tartibga solish hamda nazorat tahlil qilingan.
11.1. Bоshqaruvning asоsiy funksiyalari: Bobda boshqaruvning asosiy funksiyalari, jumladan, tizimni tashkil etish va rivojlantirish, korxona bozоr siyosati bilan bog'liq logistika tizimi strategiyasi, hamda funktsiyalarni muvofiqlashtirish va boshqarish ko'rib chiqilgan. Logistika tizimining strukturasi va uning turli vazifalarini bajarishda axborot tizimlarining roli ham batafsil bayon etilgan.
10.2. Хarid qilish va ishlab chiqarishni tashkil qilish: Bobda xarid qilish va ishlab chiqarishni tashkil qilish jarayoni, jumladan, xomashyo va materiallarga bo'lgan talabni aniqlash, ularni yetkazib berish, narxini aniqlash va shartnoma tuzish masalasi ko'rib chiqilgan. Xarid qilishning asosiy usullari, jumladan, ulgurji xarid, mayda partiyalar bilan doimiy xarid, ehtiyoj me'yoridagi xarid kabi usullar batafsil bayon etilgan.
5.2. Lоgistika faоliyatining stratеgiya turlari: Bobda logistika faoliyatining strategiya turlari ko'rib chiqilgan. Korxona logistika tizimining strategik rejasini tuzayotganda, u ishlab chiqarish funktsional strategik rejasining ajralmas qismi bo'lishi kerakligi ta'kidlangan. Logistika tizimi strategiyasini ishlab chiqishda quyidagilar nazarda tutilishi kerak: transport operatsiyalari, ishlab chiqarish quvvati, aloqa, zahiralar boshqaruvi, yuklash-tushirish ishlari, reja va nazorat tizimi, tashkiliy tizim hamda ehtiyojlarning o'zgarishi va logistika tizimi ehtiyojining ortishi kabi masalalar batafsil bayon etilgan.
5.3. Mоddiy оqimlarni bashоrat qilish va stratеgik rеja ko`rsatkichlarini hisоblash usullari: Bobda moddiy oqimlarni bashorati qilish va strategik reja ko'rsatkichlarini hisoblash usullari ko'rib chiqilgan. Jumladan, kapital qoyilma qaytimi, sarmoya hajmiga qarab foyda olish va diskontirlash usullari tahlil qilingan. Shuningdek, logistika loyihalarini tuzishda inflyatsiyani ham nazarda tutish kerakligi ta'kidlangan.
5.1. Stratеgik rеja va uni tuzish tartibi: Bobda strategik reja va uni tuzish tartibi ko'rib chiqilgan. Logistika tizimi tushunchasi, uning asosiy tushunchalari, jumladan, tovar va moddiy oqimlar harakatini ta'minlash, korxona ichidagi va tashqi aloqalar, zahiralarni boshqarish, yuklash-tushirish ishlari, reja va nazorat tizimi hamda tashkiliy tizimning ahamiyati ochib berilgan. Shuningdek, logistika tizimining tuzilishi va uning qismlari, jumladan, rejalashtirish, boshqaruv va nazoratni o'rnatish jarayonlari ham batafsil bayon etilgan.
2.3. Lоgistika tizimi qismlarining ta’rifi: Bobda logistika tizimining qismlari, jumladan, ishlab chiqarish zahiralari, xomashyo va material sotib olish, transport, makrologistika va mikrologistika ko'rib chiqilgan. Har bir qismning vazifalari va ahamiyati, shuningdek, ularning o'zaro bog'liqligi batafsil tahlil qilingan.
2.2. Lоgistika kоntsеptsiyasi: Bobda logistika kontseptsiyasi, uning asosiy tamoyillari va xususiyatlari ko'rib chiqilgan. Logistik kontseptsiyaning rivojlanishiga ta'sir etgan omillar, jumladan, iqtisodiy vaziyat, raqobat, texnologik taraqqiyot va boshqa omillar tahlil qilingan. Shuningdek, logistikaning umumiy va tor ma'nodagi ta'riflari ham batafsil bayon etilgan.
2.1. Lоgistikaning vujudga kеlishi va uning prеdmеti: Bobda logistika tushunchasi, uning yunoncha soʻzdan kelib chiqqanligi, qadimgi Afinada va Rimda logistiklar vazifalari, Vizantiya imperatori Lev VI davrida logistikaning ta'rifi, nemis tadqiqotchisi G.Pavellеkning fikrlari, shuningdek, logistika atamasining turli tillarda ma'nolari, tarixiy rivojlanishi va XX asr oxirida logistikaning ilmiy fan sifatida shakllanishi haqida ma'lumotlar berilgan. Logistika fanining shakllanishiga ta'sir etgan omillar, jumladan, marketing kontseptsiyasi, iqtisodiy krizislar, ilmiy-texnik taraqqiyot va boshqa omillar ko'rib chiqilgan. Shuningdek, logistika rivojlanishining asosiy bosqichlari, jumladan, "fragmentlashtirish" davri, markеtingning tarkibiy qismi sifatida jismоniy taqsimlash kontseptsiyasining vujudga kelishi va integratsiyalash davri hamda ularning xususiyatlari batafsil yoritilgan.
2-MAVZU. LОGISTIKA KURSINING PRЕDMЕTI VA VAZIFASI: Mazkur bobda logistika fanining predmeti va vazifalari ochib berilgan. Logistikaning rivojlanish tarixi va asosiy sabablari, jumladan, 60-yillarda marketing kontseptsiyasining shakllanishi, iqtisodiy inqirozlar va ilmiy-texnik taraqqiyotning logistika rivojlanishiga ta'siri haqida so'z yuritiladi. Logistikaning asosiy vazifasi va predmeti, ya'ni xomashyodan to tayyor mahsulot iste'molchiga yetkazib berish jarayonining logistik tizim sifatida ko'rib chiqilishi, shuningdek, material oqimining shakllanishi va uning harakatlanishi tahlil qilingan. Logistika tizimining tuzilishi, uning qismlari va makro- hamda mikrologistika tushunchalari batafsil bayon qilingan.
1-MAVZU. LОGISTIKANING RIVОJLANISH TARIХI: Logistikaning rivojlanish tarixi, uning yunoncha soʻzdan kelib chiqqanligi, qadimgi Afinada va Rimda logistiklar vazifalari, Vizantiya imperatori Lev VI davrida logistikaning ta'rifi, nemis tadqiqotchisi G.Pavellеkning fikrlari, shuningdek, logistika atamasining turli tillarda ma'nolari, tarixiy rivojlanishi va XX asr oxirida logistikaning ilmiy fan sifatida shakllanishi haqida ma'lumotlar berilgan. Logistika fanining shakllanishiga ta'sir etgan omillar, jumladan, marketing kontseptsiyasi, iqtisodiy krizislar, ilmiy-texnik taraqqiyot va boshqa omillar ko'rib chiqilgan. Shuningdek, logistika rivojlanishining asosiy bosqichlari, jumladan, "fragmentlashtirish" davri, markеtingning tarkibiy qismi sifatida jismоniy taqsimlash kontseptsiyasining vujudga kelishi va integratsiyalash davri hamda ularning xususiyatlari batafsil yoritilgan.
3-MAVZU. LОGISTIKA TIZIMI KОNSЕPSIYASINING NAZARIY ASОSLARI: Bobda logistika tizimining tushunchasi va uning kontseptsiyalari ko'rib chiqilgan. Logistikaning maqsadi, ya'ni eng kam mehnat va moddiy xarajatlar bilan yuklarni aynan vaqtida yetkazib berishning ahamiyati, bu esa korxona va iqtisodiy tizimning uzluksiz ishlashi uchun qulay sharoit yaratishi tushuntirilgan. Logistika tizimining tuzilishi va ishlash asosining eng muhim kontseptual vaziyatlari, jumladan, tizimli yondashish tamoyili, ishlab chiqarish va transport tizimlarining umumiy va yaxlit texnologik jarayonini ishlab chiqish va amalga oshirish, shuningdek, logistika tizimlarining yuqori samaradorligini ta'minlashda kompyuter texnologiyalarining o'rni haqida ma'lumot berilgan. Logistikaning strategik va taktik vazifalari, shuningdek, ularning amalga oshirilishi ham yoritilgan.
4- MAVZU. LОGISTIKADA MATЕRIALLARNI BОSHQARISH VA TAQSIMОTNI TASHKIL QILISH: Mazkur bobda moddiy oqimlar harakatining chizmalari, korxona ichidagi moddiy oqimlar harakati va ularning logistik tizimi orqali iste'molchilarga yetib borishi jarayoni ko'rsatilgan. Shuningdek, moddiy oqimlarning tovar va mol yetkazib berish muddatini hisoblash formulalari, transport turlari va ularning moddiy-texnika bazasi tahlil qilingan. Bundan tashqari, moddiy oqimlarning boshqarish tizimi va uning funktsional mexanizmlari, jumladan, rejalashtirish, boshqarish va nazoratni o'rnatish jarayonlari batafsil bayon etilgan.
5-MAVZU. LОGISTIKADA STRATЕGIYA VA RЕJALASHTIRISH: Bobda logistika tizimining strategiyasi va uni tuzish tartibi ko'rib chiqilgan. Logistika tizimining asosiy tushunchalari, jumladan, tovar va moddiy oqimlar harakatini ta'minlash, korxona ichidagi va tashqi aloqalar, zahiralarni boshqarish, yuklash-tushirish ishlari, reja va nazorat tizimi hamda tashkiliy tizimning ahamiyati ochib berilgan. Shuningdek, logistika faoliyatining turli strategiyalari, jumladan, transport strategiyasi, ishlab chiqarishni rivojlantirish strategiyasi va raqobatbardoshlikni oshirish strategiyalari ham tahlil qilingan. Moddiy oqimlarni bashoratlash va strategik reja ko'rsatkichlarini hisoblash usullari ham batafsil bayon etilgan.
6-MAVZU. LОGISTIKADA TRANSPОRT NUQTAI NAZARLARI: Mazkur mavzu transport vositalarining turlari va ularning moddiy-texnika bazasi, transport turlarini tanlash masalasi, ularning afzalliklari va kamchiliklari hamda transport tizimining boshqarish mexanizmlari haqida ma'lumot beradi. Avtomobil, temir yo'l, suv va havo transportlarining moddiy-texnik bazasi, ularning afzalliklari va kamchiliklari batafsil tahlil qilingan. Shuningdek, yuklarni yetkazib berish tizimini boshqarish va avtotransport harakatlanuvchi tarkibining xizmatlari ham ko'rib chiqilgan.
7-mavzu. LОGISTIKA TIZIMIDA ZAХIRALARNI BОShQARISH VA TОVAR SIYOSATI: Bobda zahiralar tushunchasi, ularning asosiy vazifalari va turlari, jumladan, joriy zahiralar, sug'urta zahiralari va mavsumiy zahiralar haqida ma'lumot berilgan. Zahiralarni saqlash bo'yicha xarajatlar, ularning turlari va ularni boshqarish tizimining asosiy omillari, hamda zahiralar holatini nazorat qilish usullari batafsil tahlil qilingan. Chunonchi, buyurtma davriga qarab zahiralarni aniqlash, ya'ni 'aniq muddat' va 'buyurtma hajmi' usullari tushuntirilgan.
8-MAVZU. LОGISTIKA TIZIMIDA MAHSULОTLARNI ОMBОRGA JОYLASHTIRISH VA ОMBОRDA QAYTA ISHLASH TIZIMI: Mazkur bobda mahsulotlarni omborga joylashtirish va omborlarda qayta ishlash tizimi, ya'ni omborxona ishi va uning asosiy ko'rsatkichlari hisob-kitobi ko'rib chiqilgan. Tranzit usuli, omborlardan foydalanish va ularning turlari, omborlarning joylashuvi va ularni tanlash mezonlari, shuningdek, omborlardagi moddiy oqimlarni tashkil qilishning mexanizmlari ham batafsil bayon etilgan.
9 - MAVZU. LОGISTIK AХBОRОT TIZIMLARI: Bobda logistika tizimini harakatga keltirishda axborotning o'rni va ahamiyati, axborot tizimlarining turlari, jumladan, rejali, dispozitiv va tezkor axborot tizimlari, ularning turlari, xususan, ma'muriy boshqaruv darajasida yaratiladigan rejali tizimlar, ombor boshqaruv darajasida yaratiladigan dispozitiv tizimlar va tezkor tizimlar tahlil qilingan. Axborot tizimining rivojlanish tamoyillari, jumladan, tizimdan foydalanuvchilarga qulayligi, o'zgaruvchanlik va inson-mashina tizimi ham batafsil bayon etilgan.
9.2. Tеskari alоqaga ega aхbоrоt tizimini bоshqarish: Bobda axborot tizimining teskari aloqasi va uning boshqaruv tamoyillari, jumladan, apparat va axborot modullarini ishlatish tamoyili, bosqichma-bosqich tizimni yaratish tamoyili va tizimdan foydalanuvchilarga qulaylik tamoyili ko'rib chiqilgan. Shuningdek, logistika tizimida nazoratni o'rnatishning ahamiyati va uning tamoyillari ham batafsil bayon etilgan.
9.3. Lоgistik aхbоrоt tizimlarining turlari: Bobda logistika axborot tizimlarining turlari, jumladan, rejali, dispozitiv va tezkor axborot tizimlari, ularning turlari, xususan, ma'muriy boshqaruv darajasida yaratiladigan rejali tizimlar, ombor boshqaruv darajasida yaratiladigan dispozitiv tizimlar va tezkor tizimlar tahlil qilingan. Axborot tizimining tuzilishi, kechikishi va tizimning kuchayishi ham batafsil bayon etilgan.
9.4. Lоgistikada aхbоrоt tizimlari ko`rilishi tamоyillari: Bobda logistika axborot tizimlarining tamoyillari, jumladan, tizimlar tamoyillariga ko'ra har qanday tizim avvalo tashqi omillar bilan izlanishi, keyin esa ichki tizimda izlanishi, bosqichma-bosqich yaratilishi tamoyili ko'rib chiqilgan. Shuningdek, logistika axborot tizimlarini loyihalashda qo'llaniladigan tamoyillar, ularning o'zaro bog'liqligi va tizimdan foydalanishning qulayligi ham batafsil bayon etilgan.
11.2. Matеriallar оqimini bоshqarishning funktsiоnal mехanizmi: Bobda materiallar oqimini boshqarishning funktsional mexanizmi, jumladan, uning asosiy yo'nalishlari, korporativ tuzilmalar va moddiy oqimlarni boshqarish modellari ko'rib chiqilgan. Shuningdek, moddiy oqimlarni boshqarish tizimining tarkibiy qismlari, jumladan, rejalashtirish, boshqaruv va nazoratni o'rnatish jarayonlari ham batafsil bayon etilgan.
11.1. Bоshqaruvning asоsiy funksiyalari: Bobda boshqaruvning asosiy funksiyalari, jumladan, tizimni tashkil etish va rivojlantirish, korxona bozоr siyosati bilan bog'liq logistika tizimi strategiyasi, hamda funktsiyalarni muvofiqlashtirish va boshqarish ko'rib chiqilgan. Logistika tizimining strukturasi va uning turli vazifalarini bajarishda axborot tizimlarining roli ham batafsil bayon etilgan.
10.3. Хaridоrni rеjalashtirish: Bobda xaridorni rejalashtirish, ya'ni tovar va materiallarga bo'lgan talabni aniqlash va tahlil qilish, ularni miqdorini hisoblash, xaridor uslubini aniqlash, narxlar muvofiqligini va shartnomani tuzish, yetkazib berish muddatini nazorat qilish hamda omborga joylashtirish masalasi ko'rib chiqilgan. Xarid qilishning asosiy usullari, jumladan, ulgurji xarid, mayda partiyalar bilan doimiy xarid, ehtiyoj me'yoridagi xarid kabi usullar batafsil bayon etilgan.
10.4. Mоl yetkazib bеruvchi tanlоvi: Bobda mol yetkazib beruvchini tanlashdagi asosiy talablar, jumladan, mahsulot ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatish bahosi, xizmat ko'rsatish sifati, shuningdek, boshqa mezonlar ko'rib chiqilgan. Takliflarni qabul qilish va baholash, shuningdek, shartnomani tuzish va uning jarayonlari batafsil bayon etilgan.
10.1. Хarid qilish lоgistikasining vazifalari va faоliyatlari: Bobda xarid qilish logistikasining maqsadi, ya'ni xomashyo va materiallarga bo'lgan talabni yuqori iqtisodiy samaradorlik bilan qondirish hisobga olingan. Xarid qilish logistikasining asosiy vazifalari, jumladan, xomashyo va materiallarni muddatida yetkazish, ularning miqdori va sifatini nazorat qilish, narxni aniqlash, shuningdek, tovarlarni omborga joylashtirish kabi masalalar batafsil bayon etilgan. Har bir firma uchun xarid qilishning samarali amalga oshirilishi uchun zarur bo'lgan omillar va usullar ko'rib chiqilgan.
2.3. Lоgistika tizimi qismlarining ta’rifi: Bobda logistika tizimining qismlari, jumladan, ishlab chiqarish zahiralari, xomashyo va material sotib olish, transport, makrologistika va mikrologistika ko'rib chiqilgan. Har bir qismning vazifalari va ahamiyati, shuningdek, ularning o'zaro bog'liqligi batafsil tahlil qilingan.
2.2. Lоgistika kоntsеptsiyasi: Bobda logistika kontseptsiyasi, uning asosiy tamoyillari va xususiyatlari ko'rib chiqilgan. Logistik kontseptsiyaning rivojlanishiga ta'sir etgan omillar, jumladan, iqtisodiy vaziyat, raqobat, texnologik taraqqiyot va boshqa omillar tahlil qilingan. Shuningdek, logistikaning umumiy va tor ma'nodagi ta'riflari ham batafsil bayon etilgan.
2.1. Lоgistikaning vujudga kеlishi va uning prеdmеti: Bobda logistika tushunchasi, uning yunoncha soʻzdan kelib chiqqanligi, qadimgi Afinada va Rimda logistiklar vazifalari, Vizantiya imperatori Lev VI davrida logistikaning ta'rifi, nemis tadqiqotchisi G.Pavellеkning fikrlari, shuningdek, logistika atamasining turli tillarda ma'nolari, tarixiy rivojlanishi va XX asr oxirida logistikaning ilmiy fan sifatida shakllanishi haqida ma'lumotlar berilgan. Logistika fanining shakllanishiga ta'sir etgan omillar, jumladan, marketing kontseptsiyasi, iqtisodiy krizislar, ilmiy-texnik taraqqiyot va boshqa omillar ko'rib chiqilgan. Shuningdek, logistika rivojlanishining asosiy bosqichlari, jumladan, "fragmentlashtirish" davri, markеtingning tarkibiy qismi sifatida jismоniy taqsimlash kontseptsiyasining vujudga kelishi va integratsiyalash davri hamda ularning xususiyatlari batafsil yoritilgan.