Чўзилиш ва сиқилиш
Ushbu kitob materiallar qarshiligining asosiy tushunchalaridan biri bo'lgan cho'zilish va siqilish mavzusiga bag'ishlangan. Unda bruslarning ko'ndalang kesimlarida hosil bo'ladigan zo'riqish kuchlari, bo'ylama deformatsiya, Guk qonuni, ko'chishlar, ko'ndalang deformatsiya, Puasson koeffitsienti, cho'zilgan yoki siqilgan sterjenlarning o'z og'irliklarini hisobga olish, cho'zilish va siqilishdagi statik aniqmas masalalar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, kitobda statik aniqmas masalalarni yechish usullari va misollar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Bruslarning ko'ndalang kesimlarida hosil bo'ladigan zo'riqish kuchlari: Cho'zilish yoki siqilish natijasida brusning ko'ndalang kesimida faqat bo'ylama zo'riqish kuchlari hosil bo'ladi. Chuzuvchi kuch musbat, siquvchi kuch esa manfiy deb olinadi. Kesish metodi yordamida zo'riqish kuchlari aniqlanadi.
- Bo'ylama deformatsiya. Guk qonuni. Ko'chishlar: Sterjenning deformatsiyagacha bo'lgan uzunligi va deformatsiyadan keyingi uzunligi orasidagi farq absolyut cho'zilish deb ataladi. Sterjenning uzunlik birligiga to'g'ri keladigan absolyut bo'ylama deformatsiyasi nisbiy bo'ylama deformatsiya deyiladi. Guk qonuni bo'ylama kuchlanishning nisbiy cho'zilishga proporsionalligini ifodalaydi.
- Ko'ndalang deformatsiya. Puasson koeffitsienti: Sterjen cho'zilganda yoki siqilganda ko'ndalang kesim o'lchamlarining o'zgarishi ko'ndalang deformatsiya deyiladi. Nisbiy ko'ndalang deformatsiya ko'ndalang o'lchamning o'zgarishining dastlabki o'lchamga nisbati bilan aniqlanadi. Puasson koeffitsienti ko'ndalang deformatsiyaning bo'ylama deformatsiyaga nisbatini ifodalaydi.
- Cho'zilish va siqilishdagi statik aniqmas masalalar: Sterjenlarda hosil bo'ladigan zo'riqish kuchlarining soni statika muvozanat tenglamalari sonidan ortiq bo'lsa, bunday sistema statik aniqmas sistema deb ataladi. Statik aniqmas masalalarni yechishda muvozanat tenglamalari va deformatsiya shartlaridan foydalaniladi.