Коммуникативные качества речи и их развитие на уроках русского языка в школе
Ushbu ilmiy ishning asosiy maqsadi o'zbek maktablarida rus tili darslarida o'quvchilarning kommunikativ nutq sifatlarini rivojlantirish bo'yicha samarali tizimni ishlab chiqish va amaliyotga tatbiq etishdir. Unda nutq madaniyati, uning kommunikativ xususiyatlari, ularni shakllantirishning nazariy asoslari, lingvistika, pedagogika va psixologiya fanlaridagi yondashuvlar atroflicha tahlil qilingan. Tadqiqotda mavjud ta'lim dasturlari va o'quv-metodik komplekslar tahlil qilinib, rus tili darslarida kommunikativ nutqni rivojlantirishning samarali usullari, vositalari va shakllari aniqlangan. Ishda nazariy qism bilan bir qatorda, amaliy mashg'ulotlar, mashqlar va topshiriqlar ham tavsiya etilgan. Tadqiqot natijalariga ko'ra, kommunikativ yo'naltirilgan ta'lim jarayoni o'quvchilarning rus tilini o'zlashtirish samaradorligini oshirishga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Kommunikativ nutq sifatlarining lingvodidaktikasi: Ushbu bo'limda nutq madaniyatining kommunikativ xususiyatlari, ularning lingvistika, pedagogika va psixologiya fanlaridagi nazariy asoslari, ularni rivojlantirishning o'ziga xos jihatlari va xususiyatlari, nutq madaniyatining umumiy madaniyatning bir qismi sifatida o'rni yoritilgan. Shuningdek, nutqning kommunikativ jihatdan mukammal bo'lishi uchun zarur bo'lgan sifatlar, ya'ni to'g'rilik, aniqlik, boylik, mantiqlilik, ifodalilik va maqsadga muvofiqlik kabi jihatlar tahlil qilingan.
- O'quvchilarning kommunikativ nutq sifatlarini rivojlantirish bo'yicha ish uslublari: Mazkur qismda o'zbek maktablarida rus tili darslarida o'quvchilarning kommunikativ nutqlarini rivojlantirishga qaratilgan uslubiy ishlar, mashqlar va topshiriqlar tizimi taklif etilgan. Ushbu mashqlar o'quvchilarda nutqni to'g'ri qurish, fikrni aniq va tushunarli ifodalash, nutqni boyitish va uni turli vaziyatlarda samarali qo'llash ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan. Turli uslubiy vositalar, jumladan, dialoglar, munozaralar, savol-javoblar, ijodiy mashqlar va boshqalardan foydalanish bo'yicha tavsiyalar berilgan.