Butan va butelin fraksiyasidagi izobutanni sulfat kislotali alkinlash texnologiyasi. Quvvati 38 000 t/yil

Ushbu bitiruv malakaviy ishida butan va butilen fraksiyasidagi izobutanni sulfat kislota yordamida alkillash texnologiyasi texnik iqtisodiy asoslari o'rganib chiqildi. Xom-ashyo, tayyor mahsulotlar olish uchun termik va katolotik kreking jarayonida hosil bo'ladigan butan va butin moddalari xom-ashyo sifatida ishlatildi. Bu esa arzon va sifatli mahsulot ishlab chiqarishga yordam bergan. Asosiy qurilmaning ya'ni neytralizatorning geometrik parametrlari hisoblab topildi. Mos kelgan aralashtirgichli neytralizator qurilmasi tanlandi. O'lchov asboblari zamonaviy sensorli avtomatlashtirish jihozlari bilan avtomatlashtirildi. Bu esa mahsulotning sifatini yaxshilashga yordam berdi. Atrof-muhitga ta'sir ko'rsatadigan chiqindilar miqdori O'zbekiston Respublikasi ekologik talablariga moslashtirildi. Tashlab yuboriladigan chiqindilar kamaytirildi. Oqova suvlarini ifloslanishi va suv sarfi kamaytiriladi. Yuqoridagi talablarni inobatga olib, loyihalanayotgan ishimizni iqtisodiy hisob-kitobi qilindi. Arzon va sifatli mahsulot olishga muvaffaq bo'lindi. Bakalavr malakaviy bitiruv ishimdan maqsad butan va butilen fraksiyasidagi izobutanni sulfat kislota yordamida alkilllab 2,2,4; 2,3,4; va 2,3,3- uch metilpentanlar aralashmasini xosil qilish va yuqori sifatli yoqilgi ishlab chiqarishga xizmat qilish. Evro standartlarga mos keladigan sifatli yoqilg'i ishlab chiqarish yurtimiz neft va neft maxsulotlari ekportini yuksaltirish. Xalq xo'jaligini sifati yiqilg'iga bo'lgan ehtiyojini qondirish Ekologik toza atrof muhitni kam zararlaydigan ichki yonuv dvegatellarini samaradorligini oshiradigan va ularning foydali ish koefisintini oshiradigan yuqori sifatli yuqori oktan sonli eksportbop neft va neft maxsulotlarini ishlab chiqarish . Vatanimiz kundan kunga rivojlanib bormoqda shuning bilah birga aholining va xalq xo'jaligining yuqori sifatli yoqilg'i va neft maxsulotlariga bo'lgan ehtiyoji ham ortib bormoqda. Shu muommolarni urganib chiqib aholini va xalq xo'jaligini yuqori sifatli yoqilg'i bilan taminlab jahon bozorida raqobatbop yoqilg'i va neft maxsulori ishlab chiqarish.

Asosiy mavzular

KIRISH: Jahondagi ilg'or iqtisodiy tadqiqot markazlarining ma'lum qilishicha, XXI-asrda dunyo bo'yicha resurslar iste'moli sezilarli ravishda o'sishi, bu birinchi navbatda iqtisodiyoti rivojlanayotgan davlatlarda kuzatilishi mumkinligi haqida bashorat qilinmoqda. Bu holat jahon energetika resusrlari bazasini qo'shimcha ravishda rivojlantirishni talab etmoqda. Shuningdek, O'zbekistonning neft-gaz sanoati muhim energetika bazasi hisoblanadi va uning rivojlanishiga katta ahamiyat berilmoqda. Neft va gazni qayta ishlash ikki yo'nalishda amalga oshiriladi: yoqilg'i yo'nalishi va yoqilg'i moylar olish yo'nalishi.
XOM ASHYO, MODDALAR VA TAYYOR MAXSULOTLAR TAVSIFI: Ushbu jarayon yuqori oktanli motor yoqilg'ilari sintez qilish uchun qo'llaniladi. Parafinlarni olefinlar bilan alkillash ekzotermik jarayon bo'lib, uglevodorodlar krekingini teskarisidir. Alkillash katalizatorlari sifatida kislotali katalizatorlar -AIC13, HF, H:S04 va x.k. qo'llaniladi. Izoparafinlar katalitik alkillash reaksiyalariga kirishadi. Olefinlar turli xil bo'lishi mumkin (etilen), lekin ko'pincha n-butenlardan foydalaniladi, ular izobutanni alkillab S8N|8uglevodorodi hosil qiladi, n-butenni izobutan bilan o'zaro birikish ntijasida 2,2,4-, 2,3,4- va 2,3,3-uch metilpentanlar aralashmasi hosil bo'ladi. Birinchi izomerni izooktan deyiladi, u oktan soni shkalasida etalon hisoblanadi.
ASOSIY QURILMANING TEXNOLOGIK HISOBI: Aralashtirgichli netralizatorning asosiy Parametrlari va geometrik ol’chamlarini aniqlash. Kimyo texnologiyasining asosiy jarayonlari odatda aralashtiruvchi apparatlarida olib boriladi. Bunda muhitga aralashtirish uchun qo'llaniladigan qo'shimcha energiya kiritiladi. Aralashtiruvchi muhitga energiya kiritishning turli usullari malum; mexanik, serkulatsion oqimli, pulsatsion oqimli, barbatajli, gazleftli, eliktromagnit, magnit qo'zg'alishli. Amalyotda eng ko'p tarqalgan usul suyuq muhitlarni mexanik aralashtirishdir.
ATROF MUXIT MUXOFAZASI: Oxirgi o'n yilliklarda atrof muxit sanoat korxonalari tomonidan intensiv antropogen ta'sirga uchab kelayapti. SHu munosabat bilan bizning Respublikamizda atrof muxit holati va sifatini yaxshilash va stabillash, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va texnogen ifloslanish oqibatlarini oldini olish borasida bir qator loyixa va dasturlar amalga oshirilmoqda. Lekin bunga qaramasdan Respublikamizning sanoat markazlari aholisi salomatligi uchun zaharli boʻlgan sanoat chiqindilari va oqavalari osonidan havfli ta'sirga uchrab kelmoqdalar. Mustaqil O'zbekistonda atrof-muhitni muxofaza qilish muammosini eng dolzarb muammolarning biri deb qaralib unga katta axamiyat berilmoqda.
MEXNATNI MUHOFAZA QILISH: Mehnat muhofazasini amaliy faoliyati mexnat sharoitlarini yaxshilash, kasb kasalliklarini va shikastlanishni oldini olishdan iborat. O'zbekiston Respublikasi mustaqillikni qo'lga kiritgandan so'ng mehnat muhofazasi va texnika havfsizligi masalalariga katta ahamiyat berildi. Bu borada insoniyat zararli moddalar bilan ta'sirlanishni oldini olish uchun fan va texnika yutuqlaridan keng foydalanilmoqda.
FUQORO MUHOFAZASI: Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi Farg'ona viloyatining Kergeli shaharchasida joylashgan. Zavod 1956 yilda ishga tushirilgan boʻlib, neft xomashyosini qayta ishlashga moʻljallangan. Zavod quyidagi maxsulotlarni ishlab chiqaradi: Turli rusumdagi avtobenzinlar; Aviatsiya kerosini; Dizel yoqilg'isi; Mazut yoqilg'isi; Suyultirilgan gaz. Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi joylashgan xududda chang-toʻzon, shamollar taxlikali vaziyatlarni vujudga keltiradi. Obyektda Fuqoro muxofazasining tashkil etilganligi. Biz ko'rib chiqayotgan obyektda turli xildagi zaxarli gazlar va tez alangalanuvchan moddalar mavjud. SHuning uchun obyektda fuqorolarni, ya'ni ishchilarni favqulotda vaziyatlardan ximoyalash uchun fuqoro muxofazasi shtabi tashkil qilingan. Bu shtabning vazifasi, obyektni xavfli deb xisoblangan nuqtalarini kuzatish va nazorat qilishdan iborat.
IQTISODIY QISM ISHLAB CHIQARISH DASTURI - MAHSULOTNING YILLIK ISHLAB CHIQARISH HAJMI (NATURAL VA QIYMAT IDODASIDA): Ushbu jadvalda loyixa bo'yicha ishlab chiqarish rejalashtirilgan mahsulot turi, uning o'lchami, natural ifodadagi va qiymati bo'yicha mahsulotning hajmi va 1 o'lcham mahsulotning natural narxi qayd etiladi. Hisob tartibi: 6 grafada loyixa bo'yicha mahsulotning 1 yillik hajmi qayd etiladi. 1. Korxona i/ch sarflari va ularning guruxlanishi Umumiy ko'rinishdagi ishlab chiqarish sarflar xarajatlar (maxsulot, ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish jarayonida olinganlan tabiiy resurslar, xom ashyo, materiallar, yoqilg'i, quvvat, asosiy fondlar, mexnat resurslari, xamda
ASOSIY IQTISODIY KO'RSATKICH SO'RO'YI: Ko'rsatkichlar va O'lchovlar, Loyixa bo'yicha natural ifoda va qiymati
XULOSA: Bakalavr malakaviy bitiruv ishimda butan va butilen fraksiyasidagi izobutanni sulfat kislotali alkillash texnologiyasi texnik iqtisodiy asoslari o'rganib chiqildi. Xom-ashyo, tayyor mahsulotlar olish uchun termik va katolotik kreking jarayonida hosil bo'ladigan butan va butin moddalari xom-ashyo sifatida ishlatildi. Bu esa arzon va sifatli mahsulot ishlab chiqarishga yordam bergan. Asosiy qurilmaning ya'ni neytralizatorning geometrik parametrlari hisoblab topildi. Mos kelgan aralashtirgichli neytralizator qurilmasi tanlandi. O'lchov asboblari zamonaviy sensorli avtomatlashtirish jihozlari bilan avtomatlashtirildi. Bu esa mahsulotning sifatini yaxshilashga yordam berdi. Atrof-muhitga ta'sir ko'rsatadigan chiqindilar miqdori O'zbekiston Respublikasi ekologik talablariga moslashtirildi. Tashlab yuboriladigan chiqindilar kamaytirildi. Oqova suvlarini ifloslanishi va suv sarfi kamaytiriladi. Yuqoridagi talablarni inobatga olib, loyihalanayotgan ishimizni iqtisodiy hisob-kitobi qilindi. Arzon va sifatli mahsulot olishga muvaffaq bo'lindi. Bakalavr malakaviy bitiruv ishimdan maqsad butan va butilen fraksiyasidagi izobutanni sulfat kislota yordamida alkilllab 2,2,4; 2,3,4; va 2,3,3- uch metilpentanlar aralashmasini xosil qilish va yuqori sifatli yoqilgi ishlab chiqarishga xizmat qilish. Evro standartlarga mos keladigan sifatli yoqilg'i ishlab chiqarish yurtimiz neft va neft maxsulotlari ekportini yuksaltirish. Xalq xo'jaligini sifati yiqilg'iga bo'lgan ehtiyojini qondirish Ekologik toza atrof muhitni kam zararlaydigan ichki yonuv dvegatellarini samaradorligini oshiradigan va ularning foydali ish koefisintini oshiradigan yuqori sifatli yuqori oktan sonli eksportbop neft va neft maxsulotlarini ishlab chiqarish . Vatanimiz kundan kunga rivojlanib bormoqda shuning bilah birga aholining va xalq xo'jaligining yuqori sifatli yoqilg'i va neft maxsulotlariga bo'lgan ehtiyoji ham ortib bormoqda. Shu muommolarni urganib chiqib aholini va xalq xo'jaligini yuqori sifatli yoqilg'i bilan taminlab jahon bozorida raqobatbop yoqilg'i va neft maxsulori ishlab chiqarish.