TI-MЭM-400 tizimida ekstraksiya paxta moyi ishlab chiqarish texnologiyasini tashkil etish va MAS ni joriy etish.
Ushbu kitob O'zbekistonda paxta yog'ini ekstraksiya qilish texnologiyasi va MAS (Mexanizmlash va Avtomatlashtirish Sistema) joriy etishga bag'ishlangan. Unda paxta yog'i ishlab chiqarishning nazariy asoslari, texnologik jarayonlar, uskunalarni tanlash va hisoblash, xom ashyo va tayyor mahsulotlar tavsifi, moddiy hisoblar, iqtisodiy qism, atrof-muhitni muhofaza qilish, fuqaro va mehnat muhofazasi, shuningdek, avtomatlashtirish va nazorat qilish kabi masalalar atroflicha yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: O'zbekistonning iqtisodiyotida yog'-moy sanoatining o'rni va ahamiyati, uning rivojlanish istiqbollari hamda sanoatning asosiy yo'nalishlari haqida ma'lumot beradi.
- Ishlab chiqarish jarayonining nazariy asoslari: Moyli xom ashyodan moyni ekstraksiya qilish usullari, jumladan forpress va ekstraksiya usullarining nazariy asoslari, ularning afzalliklari va kamchiliklari tahlil qilingan.
- Texnologik sxemani tanlash va asoslash: Paxta chigiti kunjaraidan moyni ekstraksiya qilish uchun texnologik sxemani tanlash va uni asoslash, jumladan xom ashyoni tayyorlash jarayonlari, konditsiyalash va bosimdan o'tkazish usullari yoritilgan.
- Texnologik sxemasining bayoni: MEZ ekstraktorining tuzilishi, ishlash prinsipi, unga kirib kelayotgan va undan chiqayotgan mahsulotlar hamda erituvchi harakati, hamda bu jarayonda qo'llaniladigan asosiy va yordamchi uskunalar haqida batafsil ma'lumot berilgan.
- Xom ashyo va tayyor mahsulotlar tavsifi: Ekstraksiya jarayonida ishlatiladigan xom ashyolar (paxta chigiti, erituvchi benzini) va tayyor mahsulotlar (paxta moyi, shrot)ning fizik-kimyoviy xususiyatlari va talablari keltirilgan.
- Moddiy hisoblar: Paxta chigiti qabul qilishdan tortib tayyor mahsulotni olishgacha bo'lgan jarayonlarni o'z ichiga olgan moddiy hisob-kitoblar, jumladan urug'ning moyliligi, namligi, aralashmalar miqdori va boshqa ko'rsatkichlar keltirilgan.
- Uskunalarni tanlash va xisoblash: Paxta yog'i ekstraksiya zavodida ishlatiladigan asosiy uskunalar, jumladan MEZ ekstraktori, bug'latgich (toster), kondensatorlar, gidrosiklon, sirkulyatsion nasos, mitsella isitgich, suv ajratgichlarning texnik tavsiflari va konstruktiv elementlarini hisoblash usullari berilgan.
- Iqtisodiy qism: Paxta yog'i ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligini baholash, jumladan mahsulot tannarxi, foyda, rentabellik va boshqa ko'rsatkichlar hisoblab chiqilgan.
- Atrof-muhitni muhofaza qilish: Paxta yog'i ishlab chiqarish jarayonida atrof-muhitga ta'sir ko'rsatadigan omillar (benzin bug'lari, chiqindi suvlar, changlar) va ularni kamaytirish bo'yicha chora-tadbirlar, hamda ishlab chiqarishni ekologik talablarga muvofiq tashkil etish masalalari yoritilgan.
- Fuqaro himoyasi: Tabiiy ofatlar (zilzila, suv toshqini, yong'in) va ularning oldini olish hamda zararni kamaytirish bo'yicha chora-tadbirlar, fuqaro himoyasini tashkil etishning huquqiy asoslari haqida ma'lumot berilgan.
- Mehnat muhofazasi: O'zbekiston Respublikasida mehnatni muhofaza qilish bo'yicha qonunchilik asoslari, ish joylarida texnika xavfsizligi qoidalari, xavfli omillar va ularning oldini olish choralari haqida ma'lumot berilgan.
- Ishlab chiqarish jarayonlarini nazorat qilish va avtomatlashtirish: Paxta yog'i ishlab chiqarish jarayonlarini nazorat qilish va avtomatlashtirishning ahamiyati, nazorat qilish usullari, avtomatika tizimlari va ularning ishlash prinsipi tahlil qilingan.
- Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati: Kitobda foydalanilgan ilmiy va texnik adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.