Оziq-оvqаt mаhsulоtlаri хаvfsizligi
Ushbu uslubiy qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi Toshkent kimyo-texnologiya institutida «Oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi» fakultetining «Oziq-ovqat xavfsizligi» kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Qo'llanmada oziq-ovqat mahsulotlari xavfsizligi fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo'yicha batafsil ko'rsatmalar berilgan. Unda turli oziq-ovqat mahsulotlarining sifati, ularning tarkibi va xavfsizligini aniqlash bo'yicha zamonaviy usullar va uslublar tushuntirilgan. Ushbu qo'llanma talabalarga nazariy bilimlarni amaliy ko'nikmalarga aylantirishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Asosiy mavzular
- Un mahsulotlarining SanPiN talablariga mosligini aniqlash: Ushbu mavzu un mahsulotlarining namlik darajasini aniqlashga bag'ishlangan. Uning uchun zarur reaktivlar, jihozlar va ishning bajarilish tartibi batafsil bayon etilgan. Namuna tayyorlash, quritish, tortish va hisoblash usullari ko'rsatilgan.
- Sut va sut mahsulotlarining SanPiN talablariga mosligini aniqlash: Mavzu qaymoq va smetana kabi sut mahsulotlarining yog' miqdorini aniqlashga bag'ishlangan. Gerber usuli bo'yicha batafsil tushuntirish berilgan. Apparaturalar, jihozlar, reaktivlar va ish jarayonining har bir bosqichi aniq bayon etilgan.
- Meva sabzavot sharbatlaridagicho'kma miqdorini aniqlash: Ushbu mavzu meva va sabzavot sharbatlarining cho'kma miqdorini aniqlashga qaratilgan. Unda sharbat sifatini baholash, cho'kma hosil bo'lish sabablari va uni aniqlash usullari tushuntirilgan. Sentrifugalash usuli va hisoblash formulalari keltirilgan.
- Oziq-ovqat mahsulotlarida foydalaniladigan biofaol moddalar va ularning himoyasi: Mavzu oziq-ovqat mahsulotlarida ishlatiladigan biofaol moddalar, vitaminlar va ularning inson salomatligiga ta'siri haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, mahsulotlarni saqlash va ularning sifatini yo'qotmaslik choralari haqida so'z yuritilgan.
- Antosianlar rangining o'zgarishiga muhit reaksiyasining ta'sirini o'rganish: Mevasi sabzavot sharbatlaridagi antosian pigmentlarining rangi muhit reaksiyasiga bog'liqligi va pH o'zgarishining rangga ta'siri o'rganiladi. Buning uchun pH metr va boshqa jihozlar hamda kimyoviy reaktivlar ko'rsatilgan.
- Kislotalilikni aniqlash: Ushbu mavzu turli oziq-ovqat mahsulotlarining umumiy va aniq kislotaliligini aniqlash usullarini o'z ichiga oladi. Xususan, sut, olma, limon, sirka va vino kislotaliliklarini aniqlash bo'yicha usullar batafsil bayon etilgan.
- Bug'doy unining xomkleykovinasi miqdorini aniqlash: Mavzu bug'doy unining asosiy tarkibiy qismlaridan biri bo'lgan kleykovina miqdorini aniqlashga bag'ishlangan. Buning uchun zarur reaktivlar, jihozlar va ish jarayonining aniq bosqichlari bayon etilgan.