Испан тилида талабалар коммуникатив малакаларини такомиллаштириш

Ushbu dissertatsiya tadqiqoti I. Juraevning Ispan tilida talabalar kommunikativ malakalarini takomillashtirish mavzusidagi ilmiy ishi hisoblanadi. Tadqiqotda ispan tilini o'rganuvchi talabalar nutqini boyitish va ularning kommunikativ kompetensiyasini rivojlantirish usullari, xususan, sinonim so'zlardan foydalanish hamda ularning o'quv jarayoniga tatbiq etilishi yoritilgan. Dissertatsiyada lingvistik, pedagogik va metodik adabiyotlar tahlil qilinib, talabalarning ispan tilidagi leksik savodxonligini oshirish, nutq madaniyatini rivojlantirish bo'yicha tizimli tavsiyalar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari talabalarning og'zaki va yozma nutq ko'nikmalarini takomillashtirishda samarali ekanligi amaliyotda tasdiqlangan.

Asosiy mavzular

O'zbekiston davlat jahon tillari universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi DSc.27.06.2017 Ped.27.01 raqamli Ilmiy kengash: Ushbu bo'lim doktorant J. Juraevning dissertatsiyasi bo'yicha ilmiy kengashning rasmiy ma'lumotlarini o'z ichiga oladi. Unda universitet nomi, ilmiy kengash raqami va sanasi ko'rsatilgan.
Avtoreferatning asosiy qismlari: Avtoreferatning bosh sahifasida doktorant J. Juraevning ismi-sharifi, dissertatsiya mavzusi va ixtisosligi ko'rsatilgan. Shuningdek, Toshkent shahri va 2019 yil sanasi ham keltirilgan.
O'quv va tarbiya nazariyasi va metodikasi (Ispan tili): Bu qismda dissertatsiyaning ixtisosligi, ya'ni 13.00.02 – Ta'lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (ispan tili) ko'rsatilgan.
Mavzuning dolzarbligi va zarurati: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi jahonda ispan tiliga bo'lgan talabning ortib borayotganligi, chet tillarni o'rgatishning zamonaviy metodlari va usullarini takomillashtirish zaruriyati bilan asoslangan. Ayniqsa, kommunikativ kompetensiyani rivojlantirishda leksik resurslardan samarali foydalanish muhimligi ta'kidlangan.
Tadqiqotning ob'ekti va predmeti: Tadqiqot ob'ekti sifatida ispan tilini o'rganuvchi talabalarning kommunikativ kompetensiyasini takomillashtirish jarayoni, predmeti esa sinonimlar materialidan foydalanish orqali bu jarayonni takomillashtirish usullari belgilangan.
Tadqiqot usullari: Tadqiqotda nazariy tahlillar (statistik, taqqoslovchi, modellashtirish), diagnostik metodlar (so'rovlar, kuzatuvlar), pedagogik eksperimentlar va matematik usullardan foydalanilgan.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Tadqiqotning ilmiy yangiligi sifatida ispan va o'zbek tillari leksikasining o'zaro qiyosiy tahlili, sinonimlarni o'rganishda yuzaga keladigan qiyinchiliklar tipologiyasining aniqlanishi va ularni bartaraf etish bo'yicha metodik ta'minotning ishlab chiqilganligi ko'rsatilgan.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Amaliy natijalar sifatida "Talabalarning ispan tilidagi og'zaki nutqini CEFRga asoslanib rivojlantirish mashqlari (sinonimlar misolida)" va "Innovatsion o'qitish metodlari CASO PRÁCTICO" kabi uslubiy qo'llanmalarning nashr etilganligi va joriy etilganligi qayd etilgan.
Tadqiqot natijalarining ishontirliligi: Tadqiqot natijalarining ishontirliligi qo'llanilgan ilmiy metodlar, nazariy yondashuvlar, ekspertizalar va amaliyotga joriy etilgan uslubiy tavsiyalar bilan tasdiqlangan.
Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati – ispan tilini o'rganuvchi talabalarning kommunikativ kompetensiyasini rivojlantirishning nazariy va uslubiy jihatlarini o'rganish, amaliy ahamiyati esa ishlab chiqilgan mashqlar tizimi va tavsiyalarning ta'lim jarayoniga tatbiq etilishi bilan belgilanadi.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi O'zbekiston davlat jahon tillari universiteti va boshqa ta'lim muassasalarida o'quv jarayoniga joriy etilgani, yangi darsliklar va uslubiy qo'llanmalar yaratilishiga xizmat qilgani haqida ma'lumot berilgan.
Dissertatsiyaning tuzilishi va hajmi: Dissertatsiya kirish, uch bob, xulosalar va foydalanilgan adabiyotlar ro'yxatidan iborat. Umumiy hajmi 139 sahifani tashkil etadi.
Kommunikativ kompetensiyaning nazariy talqini: Birinchi bobda kommunikativ kompetensiya tushunchasining mohiyati, rivojlanish bosqichlari va nazariy jihatlari tahlil qilingan. Xususan, N.Xomskiy va D.Xayms kabi olimlarning nazariy qarashlari ko'rib chiqilgan.
Ispan tilida kommunikativ kompetensiyani rivojlantirishda leksikaning roli: Ikkinchi bobda ispan tilida kommunikativ kompetensiyani rivojlantirishda leksikaning, xususan, sinonimlarning ahamiyati va ulardan foydalanish metodikasi yoritilgan. O'zbek va ispan tillaridagi sinonimlarning qiyosiy tahlili ham keltirilgan.
Tadqiqotning tajriba-sinov bosqichi: Uchinchi bobda tadqiqotning tajriba-sinov ishlari, jumladan, talabalar nutqini rivojlantirishga qaratilgan mashqlar tizimi, ularning natijalari va tahlili berilgan. Bu qismda O'zDJTU, SamDChTI va JIDU talabalari ishtirokida o'tkazilgan tajribalar asosida kommunikativ kompetensiyaning rivojlanganligi ko'rsatilgan.
Xulosalar: Xulosalar qismida tadqiqot natijalariga asoslanib, ispan tilini o'qitishda kommunikativ kompetensiyani rivojlantirishning nazariy va amaliy jihatlari bo'yicha asosiy xulosalar va tavsiyalar bayon etilgan. Xususan, sinonimlar o'rgatishning samaradorligi, yangi darsliklar va uslubiy qo'llanmalarga bo'lgan ehtiyoj ta'kidlangan.