Элементный и аминокислотный состав черного саксаула
Ushbu maqola "Haloxylon aphyllum (Minkw.) Iljin" o'simligining elementlar va aminokislotalar tarkibini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqot Qoraqalpog'iston Respublikasi hududidagi Orol dengizining qurigan tubida o'sadigan ushbu o'simlikning tuproq, ildiz va yer usti qismlarini qamrab oladi. Tadqiqot natijasida o'simlikning elementlar tarkibi, jumladan reniyning konsentratsiyasi va aminokislotalar profili aniqlangan. Maqolada o'simlikning tabiat sharoitiga moslashish mexanizmlari, tuproq va o'simlikning kimyoviy tarkibining ahamiyati hamda o'simliklarning hayotiy faoliyati uchun muhim bo'lgan elementlar va aminokislotalar haqida ma'lumotlar berilgan. Tadqiqot O'zbekistonda ushbu turdagi o'simliklar bo'yicha birinchi marta o'tkazilganligini ta'kidlaydi.
Asosiy mavzular
- Elementlar tarkibi tahlili: Maqolada Haloxylon aphyllum o'simligining turli qismlari (tuproq, ildiz, yer usti qismlari) tarkibidagi 38 ta makro- va mikroelementlarning miqdori aniqlangan. Tadqiqotda reniyning o'simlik tarkibidagi konsentratsiyasi birinchi marta aniqlangan. Shuningdek, turli elementlarning tuproq va o'simlik qismlaridagi konsentratsiyasi solishtirilgan.
- Aminokislotalar tarkibi tahlili: O'simlikning yer usti qismlaridagi (barglari, novdalari) erkin aminokislotalar tarkibi o'rganilgan. Aniqlanishicha, o'simlikda valin, leytsin, izolyutsin, metionin, fenilalanin, treonin, lizin, glitsin, alanin, tsistein, tirozin, prolin, serin, asparagin kislotasi, glutamin, glutamin kislotasi, gistidin, arginin kabi aminokislotalar mavjud. Ba'zi aminokislotalar (masalan, prolin, fenilalanin, alanin) o'simlikning noqulay ekologik sharoitlarga moslashuvida muhim rol o'ynashi ta'kidlangan.
- Orol dengizi qurigan tubi sharoitiga moslashish: Haloxylon aphyllum o'simligining Orol dengizining qurigan tubi kabi noqulay sharoitlarga moslashishi o'rganilgan. Tadqiqotda o'simlikning tuproq va o'simlik qismlaridagi elementlar va aminokislotalar tarkibidagi o'zgarishlar, shuningdek, tuzli tuproqlarga chidamlilik mexanizmlari haqida ma'lumot berilgan.