Озиқ-овқат кимёси
Ushbu o'quv-uslubiy majmua "Oziq-ovqat kimyosi" fani bo'yicha talabalar uchun mo'ljallangan bo'lib, unda fanining nazariy va amaliy jihatlari, zamonaviy pedagogik texnologiyalarga asoslangan holda oziq-ovqat sanoati uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar berilgan. Har bir mavzu oxirida talabalar uchun mustaqil ish topshiriqlari va nazorat savollari keltirilgan. Majmua O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan namunaviy dastur asosida tayyorlangan.
Asosiy mavzular
- 1-Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi lipidlar (yog'lar va moylar): Bu mavzuda lipidlarning tuzilishi, oddiy va murakkab lipidlar, yog'larning fermentativ gidrolizi, oziq-ovqat sanoatida yog'larning o'zgarishlari haqida ma'lumot berilgan. Turli yog'larning kimyoviy tarkibi, ularning yog' kislotalari va yog' almashinuvidagi ahamiyati yoritilgan.
- 2-Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi mineral moddalar: Mavzuda inson organizmi uchun makro va mikroelementlarning ahamiyati, ularning manbalari va organizmdagi funksiyalari haqida so'z yuritilgan. Shuningdek, texnologik ishlovlar natijasida mineral moddalarning o'zgarishi ham ko'rib chiqilgan.
- 3-Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi vitaminlar va inson organizmidagi vazifalari: Bu mavzu vitaminlarning umumiy tavsifi, suvda va yog'da eriydigan vitaminlar, ularning funksiyalari, organizmdagi ahamiyati va etishmasligi natijasida kelib chiqadigan kasalliklar haqida ma'lumot beradi.
- 4-Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi kislotalar va ularning tavsifi: Mavzuda oziq-ovqat mahsulotlaridagi organik va noorganik kislotalarning umumiy tavsifi, ularning mahsulot sifatiga ta'siri va ularni boshqarish usullari yoritilgan. Turli kislotalarning pH ko'rsatkichlariga ta'siri va ularning ovqatlanishdagi roli tushuntirilgan.
- 5-Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishda fermentlarni qo'llash: Mavzuda fermentlarning umumiy tavsifi, ularning tasnifi va qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan. Turli oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda fermentlarning ahamiyati va ularning biologik faolligi ko'rib chiqilgan.
- 6-Mavzu: Oziqaviy va biologik faol qo'shimchalar. Aromatiatorlar: Ushbu mavzu oziq-ovqat qo'shimchalari, ularning turlari, oziq-ovqat mahsulotlarining ta'mi, hidi va tashqi ko'rinishini o'zgartiruvchi moddalar haqida ma'lumot beradi. Ularning sanoatdagi qo'llanilishi va organizmga ta'siri yoritilgan.
- 7-Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlarini buzilishidan saqlashda qo'llaniladigan qo'shimchalar: Mavzuda konservantlar, antibiotiklar, antioksidantlar va boshqa biologik faol qo'shimchalarning oziq-ovqat mahsulotlarini buzilishdan saqlashdagi roli va ahamiyati haqida so'z yuritilgan.
- 8-Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlarining xavfsizligi: Ushbu mavzu oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash tizimi, toksik elementlar, radioaktiv ifloslanish, genetik modifikatsiyalangan oziq-ovqatlar va ularning organizmga ta'siri haqida ma'lumot beradi.
- 9-Mavzu: Ratsional ovqatlanish asoslari: Mavzu ovqatlanishning umumiy tamoyillari, ovqat hazm qilish jarayonlari va ratsional ovqatlanishning ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Oziq-ovqat mahsulotlarining energetik va ozuqaviy qiymatini hisoblash usullari ham ko'rsatilgan.