Боғдорчиликда сув тежамкор технологиялар
Ushbu ilmiy ishda Sirdaryo viloyatining sho'rlanishi va yer osti suvlarining yuqoriligi bilan tavsiflangan hududlarida mevali bog'larni sug'orishda an'anaviy usullarni takomillashtirish, aynan egar oralig'iga plyonka yoyib sug'orish usulini joriy etishning samaradorligi o'rganilgan. Tadqiqot natijalariga ko'ra, ushbu usul suvning infiltratsiyadan yo'qolishini kamaytiribgina qolmay, balki yer osti suvlari sathining ko'tarilishi va sho'rlanishning oldini olishga yordam beradi. Bu esa sug'orish suvini 13,2-14,1% ga iqtisod qilish imkonini beradi.
Asosiy mavzular
- Kirish: Respublikada amalga oshirilayotgan islohotlar, qishloq xo'jaligida yangi mulkdorlar sinfining paydo bo'lishi va aholining oziq-ovqatga bo'lgan talabini qondirish masalasi. Prezidentning 2016-2020 yillarda qishloq xo'jaligini rivojlantirishga oid qarorlari va ularning ahamiyati. Sug'oriladigan maydonlarni qisqartirish va intensiv bog'lar barpo etish rejalari. Tuproq unumdorligi past hududlarda ilg'or agrotexnologiyalarni qo'llash zarurati. Tog'li hududlarda bog'dorchilik va uzumchilikni rivojlantirishning muhimligi.
- Mavzuni asoslash: Respublikada suv resurslariga bo'lgan talabning ortib borishi va suv tanqisligi muammosi. O'rta Osiyoda sug'oriladigan maydonlarning kengayishi va Orol dengizi ekologik tanglikka uchrashi sabablari. Shaxsiy mulkni rivojlantirish va aholini sifatli qishloq xo'jaligi mahsulotlari bilan ta'minlash. Inteniv bog'dorchilik va uzumchilikni rivojlantirish, zamonaviy suv tejovchi texnologiyalarni qo'llashning iqtisodiy samaradorligi. Tadqiqot Sirdaryo viloyati, Sayxunobod tumanida, tuproq sharoitiga mos keladigan sug'orish usullarini aniqlashga qaratilgan.
- Olingan natijalar: Tadqiqot o'tkazilgan hudud tuproqlarining o'rtacha sho'rlanganligi, yer osti suvlari sathining yaqinligi va mineralizatsiyasi haqida ma'lumot. Bog' va tokzorlarni sug'orishda suv tejovchi texnologiyalarni qo'llash bo'yicha Sayxunobod tumanida olib borilayotgan ilmiy izlanishlar. Tajriba dalasining Mirzacholning Sho'ro'zak botig'ida joylashganligi va tuproq xususiyatlari. Sug'orish usullarini taqqoslash natijalari va suvni tejash ko'rsatkichlari.
- Xulosalar: Hududlarda yer osti suvlarining yaqinligi va minerallashganligi sababli tomchilatib va yomg'irlatib sug'orish usullarining noqulayliklari. An'anaviy yer usti sug'orish usulini takomillashtirish zaruriyati, xususan, egar oralig'iga plyonka yoyib sug'orish usulining afzalliklari. Ushbu usul suvning infiltratsiyasini kamaytiradi, suv sarfini boshqarish imkonini beradi va sug'orish suvidan 25,7% iqtisod qilishga erishadi. Bu esa yer osti suvlarining ko'tarilishini ham oldini oladi.