Ҳикматлар

Ushbu kitob Alisher Navoiyning hikmatli so'zlari va pand-nasihatlaridan iborat to'plamdir. Kitobda insoniy fazilatlar, axloq-odob me'yorlari, hayotning ma'nosi, ilm-ma'rifatning ahamiyati, jamiyatdagi adolat va insonparvarlik kabi mavzularga oid fikrlar mujassam.

Asosiy mavzular

Insoniy fazilatlar va axloq-odob: Ushbu mavzuda Navoiy adolat, saxovat, halollik, vafodorlik, mehr-shafqat kabi insoniy fazilatlarni ulug'laydi. Yomon illatlardan, xususan, zolimlik, hasad, riyo, kibir kabilardan qochishga chaqiradi. Inson jamiyatga foydali bo'lishi, odamlarga yaxshilik qilishi, ularning dardiga malham bo'lishi kerakligini ta'kidlaydi.
Ilm-ma'rifat: Navoiy ilm olishning fazilatini, uning inson kamolotida tutgan o'rnini yuqori baholaydi. Ilm insonni jaholatdan qutqaradi, to'g'ri yo'lga boshlaydi. Shuningdek, Navoiy ilmli kishilarning mas'uliyatini, ularning jamiyatga o'rnak bo'lishi kerakligini uqtiradi.
Adolat va insonparvarlik: Adolat – jamiyatning asosi, insonparvarlik esa uning ziynati. Adolatli hukmdor o'z xalqiga mehr-shafqat ko'zi bilan qaraydi, zaiflarni himoya qiladi. Zolim hukmdor esa o'z xalqini azobga soladi, adolatsizlik urug'ini sochadi.
Hayotning ma'nosi va inson umrining qadri: Navoiy inson umri g'animat ekanligini, uni behuda ishlarga sarflamaslik kerakligini ta'kidlaydi. Odamlar o'z hayotlarini yaxshi amallar qilishga, ilm olishga, odamlarga yordam berishga bag'ishlashlari lozim. Shuningdek, Navoiy dunyoga ortiqcha bog'lanmaslikni, o'limni doimo yodda tutishni nasihat qiladi.
Murshid va so'fiylik: Tasavvufga oid hikmatlar: komil inson bo'lish, nafsni jilovlash, dunyoviy hirslerden voz kechish, ma'naviy poklanish va Allohga yaqin bo'lish yo'llari.
So'z va uning qudrati: So'zning inson hayotidagi o'rni, uning yaxshilikka ham, yomonlikka ham xizmat qilishi, yaxshi so'zlar bilan insonlarni birlashtirish, yomon so'zlar bilan esa adovat urug'ini sochish mumkinligi.