Давлат ҳудудлар кадастрини юритиш жараёнида геоахборот тизимларидан фойдаланиш

Ushbu maqola O‘zbekistonda davlat kadastrini yuritish jarayonida geoaxborot tizimlaridan (GAT) foydalanishning muhimligini, aniqligini va samaradorligini ta’kidlaydi. Geografik ma’lumotlar turli sohalarda, jumladan, muhandislik, shaharsozlik, transport, atrof-muhitni boshqarish va tabiiy resurslarni boshqarishda katta ahamiyatga ega ekanligi ko‘rsatilgan. Maqolada O‘zbekistonda davlat kadastrini yuritishning ikki bosqichli jarayoni, shu jumladan, kadastr axborot tizimlarini yaratish, ma’lumotlar bazalarini shakllantirish, texnik va dasturiy ta’minotlarni joriy etish hamda ulardan foydalanish tartib-qoidalari batafsil yoritilgan. Shuningdek, GAT ning Er va ko‘chmas mulk menejmentini yaxshilash, yer resurslaridan samarali foydalanish, atrof-muhitni muhofaza qilish kabi muhim masalalarni hal etishdagi roli haqida ham so‘z boradi. Maqolada kadastr ma’lumotlarining elektron almashinuvini yo‘lga qo‘yish, ma’lumotlar bazasini yangilab borish va foydalanuvchilarga interaktiv xizmatlar ko‘rsatish kabi masalalarga ham to‘xtalib o‘tilgan.

Asosiy mavzular

• Geoaxborot tizimlarining ahamiyati: Maqolada geografik ma’lumotlar aniqlanishi kerak bo‘lgan deyarli barcha sohalarda, jumladan fuqaro muhandisligi, qishloq va shaharsozlikda, yo‘llar va temir yo‘llar qurilishida, atrof-muhit o‘zgarishini kuzatishda, yer menejmenti, konchilik, tabiiy resurslarni boshqarish va qishloq xo‘jaligini barqaror rivojlantirishda GAT ning hissasi beqiyos ekanligi ta’kidlanadi. GAT barqaror rivojlanishda muammolarni hal etishda muhim qurol sanaladi, chunki u mutaxassislarga ma’lumotlarni to‘plash, tahlil qilish va baholash imkoniyatini beradi.
• Davlat kadastrini yuritish jarayoni: Maqolada davlat kadastr ma’lumotlari asosida geografik axborot tizimi qatlamlari yaratilishi, “Hududlarning davlat kadastrini yuritish tartibi to‘g‘risida” gi nizomning yigirma oltinchi bandiga ko‘ra, hududlarning davlat kadastrini tuzish quyidagi ikkita asosiy bosqichda amalga oshirilishi haqida ma’lumot beriladi: Birinchi bosqich (konsepsiyani ishlab chiqish, ma’lumotlar bazasini yaratish, texnik komplekslarni joriy etish va h.k.) va Ikkinchi bosqich (ma’lumotlar almashuvi, axborotni muhofaza qilish va muntazam yangilash).
• Geoaxborot tizimlarining qo‘llanilishi va samaradorligi: Xulosa qismida geoaxborot tizimlaridan foydalanish yer va ko‘chmas mulk menejmentida kompyuterga asoslangan ro‘yxatga olish tizimini yaratish imkonini berishi, yer va mulklarning aniqligi va ishonchliligini ta’minlashi, shuningdek, yer resurslarini noto‘g‘ri ishlatilishi natijasida yuzaga keladigan yer degradatsiyasi kabi muammolarni hal etishda muhim rol o‘ynashi ta’kidlanadi. Geoaxborot tizimlari orqali yer erozion xaritasi, yer sho‘rlanish xaritalarini shakllantirish mumkinligi aytiladi.