Қишлоқ хўжалиги гидротехник мелиорацияси

Ushbu kitobda Qishloq xo'jalik gidrotexnik melioratsiyasi fanining nazariy asoslari va ushbu fanni o'rganishning muhim jihatlari, jumladan, sug'orish tizimlari, suvdan foydalanish rejalari, tuproqning sho'rlanishi va botqoqlanishi hamda ularga qarshi kurashish usullari yoritilgan.

Asosiy mavzular

1-Ma'ruza: Qishloq xo'jaligi gidrotexnik melioratsiya faniga kirish: Melioratsiya haqida umumiy tushuncha, qishloq xo'jaligi gidrotexnik melioratsiyasining vazifasi va amalga oshirish usullari haqida ma'lumot berilgan. Asosiy tushunchalar va atamalar sanab o'tilgan.
2-Ma'ruza: Sug'orish tug'risida umumiy ma'lumotlar. Sug'orish tizimi.: Sug'orish tug'risida umumiy ma'lumotlar, sug'orish tizimi va O'zbekistondagi iqlim zonalari haqida ma'lumot berilgan. Sug'orish tizimini baholash uchun qator ko'rsatkichlar va formulalar keltirilgan.
3-Ma'ruza: Qishloq xo'jalik ekinlarining sug'orish rejimi.: Qishloq xo'jaligi ekinlarining rivojlanishiga yorug'lik, issiqlik va suvning ta'siri, shuningdek, sug'orish rejimining ahamiyati haqida ma'lumot berilgan. Turli ekinlar uchun sug'orish rejimini aniqlash usullari tushuntirilgan.
4-Ma'ruza: Sug'orish usullari va texnikasi.: Sug'orish usullari, ularning tasnifi va texnikasi, tuproqlarning suv o'tkazuvchanlik darajalari haqida ma'lumot berilgan. Sug'orish usullarini tanlash va ularning samaradorligi tahlil qilingan.
5-Ma'ruza: Suv tejamkor sug'orish texnologiyalari.: Suv tejamkor sug'orish texnologiyalari, ko'chma sug'orish armaturalari, sug'orish quvurlari va avtomatlashtirilgan novlar haqida ma'lumot berilgan. Suvni tejashning ahamiyati va usullari tushuntirilgan.
6-Ma'ruza: Sug'orish tarmoqlarining hisobiy qismlari va hisobiy suv sarflari.: Sug'orish tarmoqlarining ish rejimi, hisobiy qismlari va suv sarflarini hisoblash usullari haqida ma'lumot berilgan. Kanal qismlarini hisoblash va suv sarfini aniqlash formulalari keltirilgan.
7-Ma'ruza: Sug'orish tarmoqlarida suv isrofgarichiligi va unga qarshi kurash.: Suv isrofi turlari, uning sabablari va unga qarshi kurash tadbirlari haqida ma'lumot berilgan. Suv isrofiga qarshi kurashishda qo'llaniladigan tadbirlar va ularning samaradorligi tahlil qilingan.
8-Ma'ruza: Sug'orish tarmoqlarining ko'ndalang kesim ko'rinishlari, ularga qo'yiladigan talablar va ularning gidravlik hisobi.: Sug'orish tarmoqlarining ko'ndalang kesim ko'rinishlari, ularga qo'yiladigan talablar va ularning gidravlik hisobi haqida ma'lumot berilgan. Kanal kesimlarining ko'rinishlari va ularni hisoblash usullari tushuntirilgan.
9-Ma'ruza: Sug'orish tarmoqlaridagi inshootlar va ularning vazifalari: Kanalarda gidrotexnik inshootlar va ularning vazifalari haqida ma'lumot berilgan. Suv chiqaruvchi va tutash inshootlar hamda ularning turlari va vazifalari tushuntirilgan.
10-Ma'ruza: Sug'orish uchun suv manbalari. Suv manbasining turlari. Suvni mexanik ko'tarib sug'orish.: Sug'orish uchun suv manbalari, ularning turlari va suvni mexanik ko'tarib sug'orish usullari haqida ma'lumot berilgan. Suv manbalarini hisoblash va sug'orish rejalarini tuzish usullari tushuntirilgan.
11-Ma'ruza: Tuproqning botqoqlanishi va sho'rlanish sabablari.: Tuproqning botqoqlanishi va sho'rlanish sabablari, suv muvozanat koeffitsienti va gidrogeologik zonalari haqida ma'lumot berilgan. Botqoqlanish va sho'rlanishga ta'sir etuvchi omillar tahlil qilingan.
12-Ma'ruza: Tuproqning sho'rlanishiga qarshi qo'llaniladigan tadbirlar.: Tuproqning sho'rlanishiga qarshi qo'llaniladigan tadbirlar va agromeliorativ tadbirlar haqida ma'lumot berilgan. Sho'rlanishni kamaytirish usullari va ularning samaradorligi tushuntirilgan.
13-Ma'ruza: Sho'r yuvish.: Sho'r yuvishning turlari, me'yorlari va tartibi, shuningdek, sho'r yuvish jarayonining amalga oshirilishi haqida ma'lumot berilgan. Sho'r yuvishni hisoblash usullari va uning samaradorligi tahlil qilingan.
14-Ma'ruza: Zovurlashtirilgan maydonning suv muvozanati. Suv muvozanat tenglamalari, zovur moduli.: Zovurlashtirilgan maydonning suv muvozanati, suv muvozanat tenglamalari va zovur moduli haqida ma'lumot berilgan. Suv muvozanatini hisoblash usullari va ularning ahamiyati tushuntirilgan.
15-Ma'ruza: Zovur turlari. E'tiq, qurama va tik zovurlar. Ularni qo'llanilish shartlari.: Zovur turlari, ularning qo'llanilish shartlari va qanday qilib loyihalash kerakligi haqida ma'lumot berilgan. Har bir zovur turining afzalliklari va kamchiliklari tahlil qilingan.
16-Ma'ruza: Zax qochirish tizimlari. Suv qabul qilg'ichlar.: Zax qochirish tizimlari, ularning loyihalash prinsiplari va suv qabul qilg'ichlar haqida ma'lumot berilgan. Zax qochirish tizimlarini loyihalash va suv qabul qilg'ichlarni tanlash mezonlari tushuntirilgan.
17-Ma'ruza: Gidromeliorativ tizimlardan foydalanish fanining maqsadi va mazmuni.: Gidromeliorativ tizimlardan foydalanish fanining maqsadi va mazmuni, uning asosiy vazifalari va tarixi haqida ma'lumot berilgan. O'zbekiston Respublikasida suv resurslaridan foydalanish va melioratsiya tizimlarining rivojlanishi haqida ma'lumot berilgan.
18-Ma'ruza: O'zbekiston Respublikasida suv va erdan foydalanish bo'yicha ma'muriy hujjatlar va qonunlar.: O'zbekiston Respublikasidagi suv va erdan foydalanishga oid me'yoriy hujjatlar va qonunlar haqida ma'lumot berilgan. 'Suv va suvdan foydalanish to'g'risida'gi qonun, 'Yer kodeksi' va boshqa qonunlar tahlil qilingan.
19-Ma'ruza: Gidromeliorativ tizimlarni toifalash, sinflash, tasniflash, ularning pasporti va inventarizatsiyasi tizimini kelajak taraqqiyot rejasi.: Gidromeliorativ tizimlarni toifalash, sinflash, tasniflash, pasportlash va inventarizatsiyalash usullari, shuningdek, ularning kelajak taraqqiyot rejasi haqida ma'lumot berilgan. Turli tizimlar va ularning texnik holatini baholash mezonlari keltirilgan.
20-Ma'ruza: Sug'orish tizimlarining asosiy elementlari. Sug'orish maqsadga muvofiq sug'orish usullari.: Sug'orish tizimlarining asosiy elementlari, sug'orish maqsadga muvofiq usullari va O'zbekistonda suvdan foydalanishning nazariy asoslari haqida ma'lumot berilgan. Sug'orish rejalari va ularning turlari tushuntirilgan.
21-Ma'ruza: Xo'jaliklar uchun suvdan foydalanish rejasini (SFR) tuzish zaruriyati.: Xo'jaliklar uchun suvdan foydalanish rejalarini tuzish zaruriyati, ularning turlari va usullari haqida ma'lumot berilgan. SFR tuzishda qabul qilinadigan me'yorlar va hisob-kitoblar tushuntirilgan.
22-Ma'ruza: Gidromeliorativ tizimlardan foydalanishda suvni hisobga olishning ahamiyati.: Gidromeliorativ tizimlarda suvni hisobga olishning ahamiyati, usullari va xususiyatlari haqida ma'lumot berilgan. Suv hisobi usullari, ularning nazariy asoslari va amaliy qo'llanilishi tushuntirilgan.
23-Ma'ruza: Rejalashtirilgan sug'orish topshirig'i maydonlaridagi ekinlarga mexanizmlar yordamida ishlov berishni mutanosiblash yo'llari.: Rejalashtirilgan sug'orish topshirig'i maydonlaridagi ekinlarga mexanizmlar yordamida ishlov berishning mutanosibligi, jumladan, suv sarfini aniqlash va ishlov beruvchi mexanizmlar sonini aniqlash haqida ma'lumot berilgan.
24-Ma'ruza: Sug'orish manbasining hisobiy suv sarfini aniqlash va xo'jaliklararo suvdan foydalanish rejasi.: Sug'orish manbasining hisobiy suv sarfini aniqlash usullari va xo'jaliklararo suvdan foydalanish rejalarini tuzish nazariyalari haqida ma'lumot berilgan. Suv sarfini hisoblash va suvdan foydalanish rejalari tushuntirilgan.
25-Ma'ruza: Gidromeliorativ tizimlarda suv isrofgarichiligi sabablari, salbiy tomonlari va kamaytirish yo'llari.: Suv isrofgarchiligi sabablari, turlari, salbiy oqibatlari va ularni kamaytirish yo'llari haqida ma'lumot berilgan. Suv isrofini aniqlash usullari va kamaytirish choralari tahlil qilingan.