Applied Metrology for Manufacturing Engineering
Ushbu kitob nazariy va amaliy metrologiya asoslarini o'rganishga qaratilgan bo'lib, xususan, xatoliklar tahlili va ularning o'lchashdagi noaniqliklari, chidamlilik turlari, sirtni nazorat qilishning optik va mexanik usullari, shuningdek, qo'llanma uskunalari va ular bilan ishlash tartib-qoidalari kabi muhim mavzularni qamrab oladi. Kitobda nazariy bilimlar bilan bir qatorda, sanoat amaliyotida keng qo'llaniladigan CMM (koordinatli o'lchash mashinasi), profilli proyektor va qattiqlikni o'lchash usullari kabi zamonaviy texnologiyalar ham batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Xatolar va noaniqliklar: O'lchashdagi xatolar va noaniqliklarning turlari, ularning sabablari va ta'siri, matematik statistika usullari yordamida ularni baholash, turli xil noaniqliklar, jumladan, tasodifiy va tizimli xatolar hamda ularning o'lchash natijalariga ta'sirini tushuntiradi. Shuningdek, tip A va tip B noaniqliklarini aniqlash usullari, GUM (Uncertainty in Measurement Guide) va Monte Karlo usullari bo'yicha hisob-kitoblar keltirilgan.
- Metrologiyada standartlar: Metrologiyada turli xil standartlar, jumladan, birlamchi, ma'lumot, uzatish va ishchi standartlar tushunchalari, ularning ahamiyati va qo'llanilishi haqida batafsil ma'lumot beradi. Shuningdek, standartlar kalibrlash va tekshirish jarayonlari, ularning izchilligi va ishonchliligini ta'minlash muhimligi ta'kidlanadi.
- Chidamlilik va mexanik sinovlar: Materiallarning mexanik xossalari, jumladan, cho'zilish, qattiqlik, zarbga chidamlilik kabi xususiyatlari o'rganiladi. Turli xil qattiqlikni aniqlash usullari (Brinell, Vickers, Rockwell, Knoop, Shore) va ularning qo'llanilishi hamda mexanik sinov turlari (oqim, cho'zilish, egilish, zarbga chidamlilik) ko'rsatib berilgan.
- Sirtni nazorat qilish: Sirt sifatini nazorat qilishning nazariy va amaliy jihatlari, shu jumladan, sirtning tekisligi, dumaloqligi, silindrlikligi kabi geometrik xususiyatlarini o'lchash usullari, shuningdek, profilometriya va interferometriya kabi optik usullar yoritiladi. Turli xil sirt tuzilishlari va ularning parametrlarini (Ra, Rz, Rmax) aniqlash bo'yicha amaliy misollar keltirilgan.
- Kompyuter yordamida metrologiya (CAM): Kompyuter yordamida metrologiya usullari, jumladan, koordinatli o'lchash mashinalari (CMM), profilli proyektorlar va ularning dasturiy ta'minoti (GEOPAK, Cosmos) tahlil qilinadi. CMM ning tuzilishi, ishlash prinsipi va turli geometrik elementlarni o'lchashda ulardan foydalanish usullari batafsil ko'rsatilgan.