Снижение минерализации коллекторно-дренажных вод биологическим способом и использование их в орошаемом земледелии
Ushbu maqolada Buxoro viloyatida kollektor-drenaj suvlari minerallashuvini kamaytirish va ulardan sug'orish uchun foydalanish bo'yicha ilmiy asoslangan texnologiyalarni ishlab chiqish maqsad qilib qo'yilgan. Tadqiqotda mineralizatsiyalashgan suvlarni tayyorlashning turli usullari ko'rib chiqilgan va ayniqsa, suv o'simligi loli maysasi (Lemna minor)ni o'stirib, kollektor-drenaj suvlari minerallashuvini kamaytirishga alohida e'tibor qaratilgan. Lemna minorning tuzga chidamliligi va suvdan tuzlarni iste'mol qilishga bo'lgan ehtiyojidan foydalanilgan. Tadqiqot jarayonida "Yulduz" kollektori bo'ylab havza qazilib, unga drenaj suvlari tashlanib, loli maysasi yetishtirilgan. Natijada, loli maysasi drenaj suvidagi zaharli tuzlarni 22-28% ga samarali ravishda zararsizlantirishi aniqlangan. Biologik usulda tozalangan kollektor-drenaj suvlari bilan "Buxoro-6" paxta navini sug'orish natijasida, faqat drenaj suvi bilan sug'orishga nisbatan 4,2 s/ga hosildorlik oshishi kuzatilgan. Bu texnologiya suv resurslari tanqisligini yumshatish, sug'oriladigan yerlarning meliorativ holatini yomonlashuvini oldini olish va suv ta'minotini yaxshilashga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Kollektor-drenaj suvlari minerallashuvini biologik usulda kamaytirish: Lemna minor (loli maysasi) o'simligidan foydalanib, kollektor-drenaj suvidagi tuzlarni 22-28% ga kamaytirish usuli tahlil qilingan.
- Biologik tozalangan suvlarning paxtachilikdagi qo'llanilishi: Biologik tozalangan suvlarni paxta sug'orishda qo'llash natijasida hosildorlikning 4,2 s/ga oshishi haqida ma'lumot berilgan.
- Suv resurslari tanqisligi va Buxoro viloyatida uning yechimlari: Markaziy Osiyo, xususan O'zbekistonning suv resurslari muammosi va Buxoro viloyatidagi kollektor-drenaj suvlaridan samarali foydalanish yo'llari ko'rsatilgan.