Схемы и образцы разбора сложного предложения

Ushbu metodik qo'llanma murakkab grammatik tuzilmalar, ayniqsa murakkab gaplarning tuzilishi va turlarini tahlil qilishga bag'ishlangan. Unda murakkab gaplarni tahlil qilishning umumiy qoidalari, murakkab gaplarning turlari bo'yicha alohida-alohida tahlil qilish uslublari, jumladan, bog'langan, qo'shma va ergashtiruvchi gaplarni hamda ularning uslubiy jihatdan farqlarini o'rganishga oid nazariy ma'lumotlar va amaliy misollar keltirilgan. Kitobda murakkab gaplarning o'ziga xos xususiyatlari, ularning grammatik vositalari, ma'no munosabatlari hamda gap bo'laklari yordamida tahlil qilinishi batafsil tushuntirilgan. Qo'llanma talabalar, o'qituvchilar va filologiya sohasida ishlaydiganlar uchun qo'llanma bo'lib xizmat qiladi.

Asosiy mavzular

Murakkab gaplarni tahlil qilishning umumiy qoidalari: Murakkab gaplarni tahlil qilishdan oldin ularning tarkibidagi gap bo'laklarini aniqlash, predikativ asoslarni ajratish, gap bo'laklari orasidagi munosabatlarni o'rganish va ularning turlarini belgilash zarurligi ta'kidlanadi. Tahlilning asosiy bosqichlari, jumladan, gapning umumiy grammatik xarakteristikasi, tarkibiy-semantik xarakteristikasi, predikativ birliklarning tahlili va tinish belgilarining qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
Murakkab bog'langan gaplarni tahlil qilish: Bog'langan gaplar orasidagi ma'no munosabatlari (vaqt, sabab-natija, qarshilik, ayrimlik va boshqalar) va ularning bog'lovchilar yordamida ifodalanishi, shuningdek, bog'lanishning grammatik usullari haqida batafsil ma'lumotlar berilgan. Misollar orqali bog'langan gaplarni tahlil qilishning amaliy jihatlari ko'rsatilgan.
Murakkab qo'shma gaplarni tahlil qilish: Qo'shma gaplarning tuzilishi, ularning tarkibiy qismlari va o'zaro munosabatlari, shuningdek, ularning ma'no jihatdan o'ziga xosligi tahlil qilinadi. Qo'shma gaplarni tahlil qilishda qo'llaniladigan uslublar va grammatik vositalar, jumladan, tinish belgilari va ularning ahamiyati tushuntiriladi.
Murakkab ergashtiruvchi gaplarni tahlil qilish: Ergashtiruvchi gaplarning bosh gap bilan munosabatlari, ularning turlari (aniqllovchi, hollarning turli turlari, holatlar va boshqalar) va ergashtiruvchi bog'lovchilar hamda ergash gap bog'lovchi so'zlar yordamida ifodalanishi haqida ma'lumot beriladi. Ergashtiruvchi gaplarni tahlil qilishning o'ziga xos jihatlari va amaliy misollar keltirilgan.
Ko'p bo'lakli murakkab gaplarni tahlil qilish: Bir necha ergashtiruvchi gapdan iborat bo'lgan murakkab gaplarni tahlil qilishning o'ziga xos usullari bayon etiladi. Ularning tarkibiy qismlari, o'zaro munosabatlari va mazmuniy jihatlari tahlil qilinadi. Turli darajadagi ergashtirish turlari va ularni aniqlash usullari ko'rsatiladi.
Ayiruvsiz murakkab gaplarni tahlil qilish: Ayiruvsiz murakkab gaplarning o'ziga xos xususiyatlari, ularning tarkibiy qismlari, ma'no munosabatlari va ularni ifodalashda intonatsiyaning o'rni haqida ma'lumot beriladi. Ayiruvsiz murakkab gaplarni tahlil qilishning asosiy bosqichlari misollar bilan tushuntiriladi.
Aralash murakkab gaplarni tahlil qilish: Turli grammatik usullar (bog'lovchi, ayiruvsiz, ergashish) bilan birgalikda qo'llaniladigan murakkab gaplarni tahlil qilishning o'ziga xos jihatlari bayon etiladi. Bunday gaplarning tarkibiy qismlari, ularning o'zaro munosabatlari va tahlilning murakkabligi haqida tushuncha beriladi.