Janlikler tirishlilinde topikaliq (edafikaliq) faktorlerdin` roli
Kitob O'zbekistonning Qoraqalpog'iston hududida o'simliklar (janliklar) hayotida tuproqning (edafik) omilining rolini o'rganishga bag'ishlangan. Unda tuproqning fizik-ximiyaviy xususiyatlari, undagi organik va mineral moddalar, mikroorganizmlar hamda tuproqda yashovchi hayvonot dunyosi o'simliklar hayoti uchun qanchalik muhimligi tahlil qilinadi. Tarixiy davrlardan hozirgi kungacha tuproq va uning omillari o'simliklar hayotiga qanday ta'sir ko'rsatganligi, ekologik tizimlar, biogeotsenozlar va ularning o'zaro bog'liqligi, shuningdek, antropogen omillarning ta'siri batafsil yoritilgan. Qoraqalpog'istonning iqlim va tuproq sharoitlari, undagi ziyorjonlar va ularning o'simliklarga ta'siri ham atroflicha o'rganilgan. Kitobning oxirida tabiatni muhofaza qilish va fuqaro mudofaasi masalalariga bag'ishlangan huquqiy me'yoriy hujjatlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- KIRISH: O'zbekistonning qishloq xo'jaligini rivojlantirish bo'yicha dasturlari, tuproq unumdorligi va o'simliklarning o'sishi uchun muhim bo'lgan omillar, qishloq xo'jaligida jahon tajribasini qo'llash, respublikamizning qishloq xo'jaligini rivojlantirish strategiyasi va uning muhim jihatlari haqida ma'lumot beradi.
- I-BOB. A'DEBIYATLARG'A SHOLIW: Bu bobda janliklar tirishiligida tuproq (edafik) omilining rolini o'rganish bo'yicha tarixiy va hozirgi davrdagi ilmiy ishlar, tadqiqotlar va ularning xulosalari tahlil qilinadi. Tuproqning fizik-ximiyaviy, biotik va agrokimyoviy xususiyatlari, shuningdek, uning hayot uchun ahamiyati haqidagi ilmiy qarashlar bayon etilgan.
- II-BOB. JANLIKLERDIN' TOPIRAQ (EDAFİKALIQ) TİRİShİLİK ORTALIĞ'I: Ushbu bobda tuproqning turli xil shakllari va ularning janliklar hayoti uchun ahamiyati, tuproqning tarkibiy qismlari, ularning geografik joylashuvi, tuproqning ximiyaviy tarkibi hamda biologik faolligi haqida ma'lumotlar berilgan. Tuproqning turli xil shakllari janliklarning hayot faoliyati uchun qanchalik muhim ekanligi, tuproqning kimyoviy tarkibi, mikroorganizmlarning roli hamda tuproqning suv, havo rejimining janliklarga ta'siri o'rganilgan.
- III-BOB. JANLIKLERDIN' TOPIRAQDA TİRİShİLİK FORMALARI: Bu bobda janliklarning tuproqda yashash formalari, ularning klassifikatsiyasi, tuproq bilan bog'liq bo'lgan tiriklik, hayot tarzi, oziqlanishi va harakatlanishi kabi jihatlari o'rganilgan. Tuproqning turli qatlamlarida yashovchi hayvonot olami, ularning tuproq hosil bo'lish jarayonidagi roli, tuproqqa ta'sir etishi, shuningdek, antropogen omillarning ta'siri ham tahlil qilingan.
- JUWMAQLAW: Kitobda keltirilgan ilmiy tadqiqotlar asosida xulosalar chiqarilgan. O'zbekistonning agrar sohasidagi yutuqlari, qishloq xo'jaligini rivojlantirish bo'yicha qo'llanilayotgan texnologiyalar, tuproq unumdorligini oshirish yo'llari, qishloq xo'jaligi ekinlari uchun qulay bo'lgan sharoitlar, tuproqning fizik-ximiyaviy va biologik xususiyatlari, qishloq xo'jaligi ekinlari uchun qulay bo'lgan tuproqlar, ularning biologik faolligi, tuproqni o'zgartiruvchi omillar, shuningdek, tuproqning hayvonot dunyosining turlari, ularning tuproqqa ta'siri va rolini umumlashtirilgan.
- O'MIR QA'WIPSIZLIGI: Fuqaro mudofaasi, undagi shaxsiy xavfsizlik, tabiat va texnogen omillardan kelib chiqadigan xavflar, ularning oldini olish va ulardan himoyalanish bo'yicha qonunlar, me'yoriy-huquqiy hujjatlar va ularning amaliy ahamiyati haqida ma'lumot beradi.
- PAYDALANG'AN A'DEBIYATLAR DIZIMI: Kitobni tayyorlashda foydalanilgan ilmiy adabiyotlar, monografiyalar, maqolalar va boshqa manbalar ro'yxati keltirilgan.