Концептуальные основы когнитивной лингвистики
Ushbu dissertatsiya ishi kognitiv lingvistikaning fundamental tushunchalari, shu jumladan kontseptlar, ularning turlari, lingvokulturologik xususiyatlari va o'rganish metodologiyasi asoslarini tahlil qiladi. Tadqiqot til va tafakkur o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni, tilning dunyoni tushunish va tasvirlashdagi rolini, shuningdek, milliy tafakkurning til orqali ifodalanishini ko'rib chiqadi. Tadqiqotda rus, o'zbek va qoraqalpoq tillaridagi maqollar va matallar tahlil qilinib, undagi kontseptlarning qiyosiy-tilshunoslik va milliy-madaniy xususiyatlari ochib beriladi. Tadqiqotning asosiy maqsadi — ushbu tillarda kognitiv lingvistika kontseptlarining qiyosiy tahlilini taqdim etish, ularning umumiy va o'ziga xos jihatlarini aniqlash hamda ta'lim jarayonida kognitiv lingvistika usullaridan foydalanishning nazariy va amaliy ahamiyatini ko'rsatishdan iborat.
Asosiy mavzular
- Kognitiv lingvistikaning paydo bo'lishi va rivojlanishi tarixi: Ushbu bo'limda kognitiv lingvistikaning shakllanishi va rivojlanishiga olib kelgan nazariy asoslar, jumladan V.Gumboldt, A.Potebnya kabi olimlarning tili va tafakkur munosabatlari haqidagi g'oyalari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, kognitiv lingvistikaning predmeti, maqsadi va bosqichlari tahlil qilinadi.
- Kontsept - kognitiv lingvistikaning asosiy tushunchasi: Ushbu bo'limda kognitiv lingvistikaning markaziy tushunchasi bo'lgan 'kontsept' o'rganiladi. Kontseptning mohiyati, turlari, lingvistik va madaniy xususiyatlari, shuningdek, uning tafakkur va til bilan o'zaro bog'liqligi tahlil qilinadi. Turli olimlarning kontsept ta'riflari va tasniflari taqqoslanadi.
- Kognitiv-pragmatik yondashuv va tilni o'qitish metodikasi: Ushbu bo'limda rus, o'zbek va qoraqalpoq tillaridagi maqollar va matallar materialida milliy mentalitetning o'xshashliklari va farqlari ko'rib chiqiladi. Xususan, 'oilа' va 'mehnat' kontseptlari tahlil qilinadi. Shuningdek, rus tilini o'qitishda kognitiv yondashuvning o'rni va usullari, jumladan, kontseptlar asosida talabalarning nutq-tafakkur madaniyatini rivojlantirish yo'llari ko'rsatiladi.