K.Raxmanovtin’ shig’armalarinda kelbetliklerdin’ affiksaciya usili menen jasaliwi
Ushbu dissertatsiya Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universiteti Qoraqalpoq filologiyasi fakulteti bitiruvchisi Yusupov Jaqsiliqning «K.Raxmanov ijodida kelishiklar affiksatsiyasi usuli bilan yaratilgan kelishiklar» mavzusidagi bitiruv malakaviy ishiga bag'ishlangan. Unda K.Raxmanov ijodiyoti misolida qoraqalpoq tilida kelishiklarning hosil bo'lish usullari, ularning semantik ma'nolari va stilistik xususiyatlari lingvistik jihatdan tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Kirish qismida mavzuning dolzarbligi, o'rganilganlik darajasi, tadqiqotning maqsadi va vazifalari, tadqiqot obyekti va predmeti, ilmiy yangiligi hamda nazariy va amaliy ahamiyati yoritilgan. Jumlaning tuzilishi haqida ham ma'lumot berilgan.
- K.Raxmanov ijodida ot so'zlaridan hosil bo'lgan sifatlarning hosil qiluvchi o'zakli affikslarining qo'llanilishi: Birinchi bobda qoraqalpoq tilidagi ot so'zlardan sifat yasovchi -li//-li, -siz//-siz, -liq//-lik, -day//-dey, -tay//-tey, -ģı//-gi, -qı//-ki affikslarining qo'llanilishi semantik jihatdan o'rganilgan. Bu affikslar K.Raxmanov ijodida turli ma'nolarda va uslubiy jihatdan boy qo'llanilganligi misollar bilan ko'rsatib berilgan.
- K.Raxmanov ijodida ot so'zlaridan hosil bo'lgan sifatlarning hosil qiluvchi o'zaksiz affikslarining qo'llanilishi: Ikkinchi bobda K.Raxmanov ijodida ot so'zlaridan sifat yasovchi o'zaksiz affikslar -las/-les, -shań//-sheń, -shil//-shil, biy- prefikslarining qo'llanilishi va ularning vazifalari tahlil qilingan. Bu affikslar avvalgi bobda o'rganilgan affikslarga nisbatan kamroq qo'llanilganligi ta'kidlangan.
- K.Raxmanov ijodida fe'l negizli sifatlar: Uchinchi bobda K.Raxmanov ijodida fe'l negizli sifat yasovchi -qaq//-kek, -ģaq//-gek, -aq//-ek, -ıq//-ik, -q affikslari hamda -ındı//-indi affikslarining qo'llanilishi tahlil qilingan. Bu bobda K.Raxmanov ijodida fe'ldan sifat yasovchi affikslarning kamroq qo'llanilganligi qayd etilgan.
- Xulosa: Xulosa qismida tadqiqot natijalari umumlashtirilgan. K.Raxmanov ijodida affiksatsiya usuli bilan yasalgan sifatlarning qo'llanilishi tahlil qilinib, ularning boy va rang-barangligi, stilistik o'ziga xosliklari ta'kidlangan. Shuningdek, ijodkorning til boyliklaridan o'rinli va mahoratli foydalanishi qoraqalpoq adabiy tilining rivojlanishiga katta hissa qo'shganligi qayd etilgan.