Navoiy viloyati Xatirchi tumani markazidagi madaniyat va istirohat bog‘ini rejalashtirish va muhandisona obodonlashtirish

Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Qurilish vazirligining Mirzo Ulugʻbek nomidagi Samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti

Asosiy mavzular

KIRISH: Ushbu bobda shaharsozlikdagi asosiy muammolardan biri bo'lgan ko'kalamzorlashtirish ishlarini ilmiy asosda tashkil etish haqida so'z boradi. Shaharlar va turar-joylarni obodonlashtirishda ko'kalamzorlashtirishning ahamiyati, O'zbekistonda yashil o'simliklarning muhimligi, Prezident va hukumat qarorlarida obodonlashtirishga berilayotgan e'tibor, ko'chatxonalar faoliyati va ilmiy tadqiqotlar haqida ma'lumot berilgan. Zamonaviy shaharsozlikda ko'kalamzorlashtirishning ahamiyati, uning ekologik va ijtimoiy ta'sirga ega ekanligi ta'kidlanadi.
I-BOB. SHAHAR BOGʻLARI VA ISTIROHAT BOGʻLARI: Mazkur bobda istirohat bog'larining turlari, ularning tasnifi, joylashuvi va har xil hududlarga qarab tasniflanishi bayon etilgan. Shahar axolisining oʻsishi va transport vositalari sonining ortishi bilan bog'liq holda shahar tashqarisida dam olishga bo'lgan intilish ortishi, ammo shahar axolisining har kuni qisqa muddat dam olishi uchun shahar bog'lari muhim o'rin tutishi ta'kidlangan. Istirohat bog'lariga keluvchilar soni, ularning dam olish joyiga masofasi va transport vositalari bilan kelish-ketish muammolari va boshqa jihatlar tahlil qilingan. Maxsus maqsad uchun mo'ljallangan istirohat bog'lari (sport, bolalar, ko'rgazmalar, botanika, zoologiya va yodgorliklar bog'lari) va ularning joylashuvi haqida ma'lumot berilgan. Bog'lardagi suv havzalari, ularning imkoniyatlari va foydalanish usullari, jumladan, chumilish, cho'milish, suv sporti, baliq tutish va boshqalar haqida so'z boradi. Bolalar bog'larining rejalashtirilishi, ularning yosh guruhlari bo'yicha tasnifi va o'yin maydonchalari me'yorlari haqida ma'lumot berilgan. Bog' hududidagi binolar va inshootlarni rejalashtirish, ularning me'yorlari va talablari ko'rib chiqilgan. Yoritish tizimlari, jumladan, tashqi yoritish uchun lampalarning turlari va ularni o'rnatish usullari haqida ma'lumot berilgan.
II-BOB. SHAHAR QURILISHIDA KOʻKALAMZOR MAYDONLARNING OʻRNI VA AHAMIYATI: Ushbu bobda oʻsimliklarning shahar hayoti uchun ahamiyati, ularning sanitariya-gigienik, ekologik va ijtimoiy-madaniy ta'siri, shuningdek, shahar mikroiqlimiga ta'siri keng qamrovli yoritilgan. Oʻsimliklar havoning tozaligi, haroratning me’yorlanishi, shovqindan himoya qilish kabi muhim vazifalarni bajarishi ta'kidlangan. Daraxtlarning turli tabiiy-iqlim sharoitlariga moslashuvi, ularni tanlash mezonlari, havoning ionlanishiga ta’siri, fitonsid xossalari va ularning inson salomatligiga ta'siri ham tahlil qilingan. Tabiiy sharoitlarning koʻkalamzorlashtirishga ta'siri, jumladan, tuproq, iqlim, suv va shamol kabi omillarning ahamiyati koʻrsatilgan. Shaharsozlikda koʻkalamzorlashtirishning meʼmoriy-rejalashtirish ahamiyati, yaʼni parklar, xiyobonlar va boshqa hududlarni obodonlashtirishda oʻsimliklardan foydalanish usullari haqida maʼlumot berilgan.
III-BOB. NAVOIY VILOYATI XATIRCHI TUMANI MARKAZIDAGI MADANIYAT VA ISTIROHAT BOG' XUDUDINI TIKKA REJALASHTIRISH: Bobda hududning tabiiy relefini oʻrganish, uning asosiy shakllari va kategoriyalari, hamda rel'efni tekislash usullari haqida maʼlumot berilgan. Vertikal rejalashtirishning vazifalari va uni amalga oshirish usullari, jumladan, gorizontal usul, boʻylama va koʻndalang profillar usuli, grafo-analitik usul kabi mavzular yoritilgan. Binolar atroflarini tikka rejalashtirish va uning asosiy talablari, shuningdek, suv xoʻjaligi inshootlarini joylashtirish va ularning mexanik tayyorlanishi boʻyicha ma'lumotlar keltirilgan.
IV-BOB. NAVOIY VILOYATI XATIRCHI TUMANI MARKAZIDAGI MADANIYAT VA ISTIROHAT BOG' XUDUDINI MUHANDISLIK TARMOQLARI BILAN TA'MINLASH: Ushbu bobda bog'ni suv bilan ta'minlash, ichimlik suvi bilan ta'minlash, elektr ta'minoti, yoritish tizimlari, hamda transformator podstansiyalarini tanlash va ularning hisobi boʻyicha ma'lumotlar berilgan. Bog' hududini muhandislik tayyorlash, yaʼni yer ishlari, suv qochirish tizimlari, drenaj tizimlari va boshqa muxandislik tadbirlari haqida batafsil ma'lumot berilgan.
V-BOB. HAYOT FAOLIYAT XAVFSIZLIGI VA MEHNAT MUHOFAZASI QISMI: Bobda qurilishda mehnat sharoiti va baxtsiz hodisalarni tahlil qilish usullari, ularning sabablarini oʻrganish, mehnatni muhofaza qilish masalalari, jarohatlanish va kasb kasalliklarini oldini olish choralari haqida ma'lumotlar berilgan. Ishlab chiqarishda sodir bo'ladigan baxtsiz hodisalarning turlari, ularning sabablarini aniqlash usullari va statistik ma'lumotlarni tahlil qilish yoʻllari koʻrib chiqilgan. Xavfsizlik qoidalari va ularga rioya qilishning ahamiyati, shuningdek, ish joylaridagi sanitariya va gigiena talablariga rioya qilish muhimligi ta'kidlangan.