Yosh voleybolchilarning mahsus jismoniy tayyorgarligini oshirish yo’llarini aniqlash
Ushbu taqdim etilgan hujjat (OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI JISMONIY MADANIYAT FAKUL'TETI SPORT FAOLIYATI KAFEDRASI 5610500 – SPORT FAOLIYATI (FAOLIYAT TURLARI BOʻYICHA) YOʻNALISHI 4-BOSQICH, 404-GURUH BITIRUVCHISI RAHMATOVA DILNOZA MIRYUSUF QIZINING Bakalavr darajasini olish uchun yozgan BITIRUV MALAKAVIY ISHI) yosh voleybolchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirish yo'llarini aniqlash mavzusiga bag'ishlangan.
Asosiy mavzular
- KIRISH: Oʻzbekistonda yosh avlodni har tomonlama rivojlantirish, jismoniy tarbiya va sportga berilayotgan e'tibor, tegishli qonunlar va farmonlar, Prezident I.A.Karimovning yoshlar tarbiyasidagi jismoniy tarbiya va sportning ahamiyati haqidagi fikrlari, hamda hozirgi kunda amalga oshirilayotgan ishlar haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, O'zbekiston Prezidenti Sh.M.Mirziyoevning sportga qaratayotgan e'tibori, alohida vazirlik tuzilganligi va Respublikamizda jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga ajratilayotgan mablag'lar haqida so'z yuritadi. Umumiy o'rta ta'lim maktablari oldida turgan vazifalar va voleybol sportining ahamiyati haqida ham to'xtalib o'tiladi.
- JISMONIY TAYYORGARLIKNING PEDAGOGIK ASOSLARI: Ushbu bobda jismoniy tayyorgarlikning vazifalari va asoslari, jismoniy sifatlarni tarbiyalash, jismoniy tayyorgarlik va jismoniy sifatlarni tarbiyalash, shuningdek, voleybolchilarni ishtimoiy tayyorgarligini oshirishda jismoniy tarbiya vositalarining ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Insonning jismoniy sifatlari tug'ilishidan boshlab shakllanishi, jismoniy sifatlarning rivojlanishiga muhitning ta'siri va harakatning turi, yo'nalishi va maqsadiga qarab jismoniy sifatlarning o'rni turlicha bo'lishi haqida so'z yuritiladi. Zamonaviy sport amaliyotida yuqori natijalarga erishish sportchining uzoq muddat davomida yuqori sifatli va samarali ish qobiliyatini saqlay olish imkoniyati bilan bog'liqligi ta'kidlanadi. Jismoniy tayyorgarlik texnik-taktik tayyorgarlik bilan chambarchas bog'liq bo'lib, yuksak sport mahoratini ta'minlanishida poydevor sifatida muhim ahamiyat kasb etishi tushuntiriladi. Shuningdek, jismoniy tayyorgarlikning umumiy asoslari, jumladan, jismoniy mashqlarni toʻgʻri qoʻllash, ularning samaradorligi va jismoniy sifatlarning shakllanishi haqida ma'lumot beradi.
- TADQIQOTNI TASHKIL QILINISHI VA O`TKAZISH USLUBIYOTI: Ushbu bo'limda tadqiqot ishini tashkil qilish va o'tkazish usullari, jumladan, ilmiy-uslubiy adabiyotlarni o'rganish va amaliy tajribalarni umumlashtirish, pedagogik kuzatishlar, voleybolchilarning jismoniy rivojlanishini va tayyorgarligini aniqlash, hamda matematik statistik usullar haqida ma'lumot beradi. Tadqiqot 2018-2019 oʻquv yilida Chust tumanidagi maktablarda oʻtkazilganligi, unda 64 ta voleybolchi ishtirok etganligi va tadqiqot sentyabr oyidan aprel oyigacha davom etganligi bayon qilingan. Tadqiqotdan oldin va keyin olingan antropometrik va jismoniy tayyorgarlik koʻrsatkichlari testlari asosida ma'lumotlar tahlil qilingan. Shu ma'lumotlar asosida tajriba va nazorat guruhlaridagi koʻrsatkichlar taqqoslangan va natijalarning tahlili keltirilgan.
- YOSH VOLEYBOLCHILARNI MAXSUS JISMONIY TAYYORGARLIGINI OSHIRISH BO`YICHA O`TKAZILGAN TAJRIBANI SAMARADORLIGI: Ushbu bob sport faoliyatida texnik-taktik malakalarni samarali ijro etish va yuqori natijalarga erishish uchun jismoniy tayyorgarlikning muhimligi, jismoniy sifatlarni (kuch, tezkorlik, chaqqonlik, chidamkorlik, egiluvchanlik) maqsadga muvofiq shakllantirishning zarurligi, hamda umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlikning mohiyati va undan ko'zlangan maqsadlar haqida batafsil ma'lumot beradi. Xususan, maxsus kuchni rivojlantirish, sakrovchanlik, tezkorlik, chaqqonlik, chidamkorlik va egiluvchanlik sifatlarini rivojlantirishga qaratilgan mashqlar, ularning namunaviy usullari va samaradorligi keltirilgan. Shuningdek, turli testlar yordamida jismoniy sifatlar taraqqiyotini baholash usullari ham ko'rsatib berilgan.
- XULOSA: Ushbu bobda tadqiqot natijasida olingan xulosalar va amaliy tavsiyalar berilgan. Xulosa qismida 9-10 yoshli voleybolchilar uchun harakatli oʻyinlarni rejalashtirishning ahamiyati, ularda umumiy va maxsus tayyorgarligini rivojlantirishda texnik va taktik elementlarni takomillashtirishga oid materiallarning tanqisligi aniqlangan. Shuningdek, harakatli oʻyinlardan faqat mashgʻulot asosiy qismining oxiriga qoʻshib oʻtilishi, sport anjomlarida bajarilgan mashqlardan soʻng voleybol sport turiga oid malakalarni mustahkamlash va takomillashtirish maqsadida jismoniy tayyorgarlikni oshirish vositalari va elementlari boʻlgan harakatli oʻyinlardan foydalanish zarurligi ta'kidlangan. Amaliy tavsiyalar qismida esa maktablardagi sport kechalari va bayramlarida voleybolchilarda sogʻlom va quvnoq kayfiyat yaratish omillaridan biri sifatida oʻyinlardan foydalanish, shuningdek, voleybolchilarni mahsus jismoniy tayyorgarligini oshirish uchun puxta tayyorgarlik koʻrish va pedagogik xususiyatlarni hisobga olish zarurligi qayd etilgan.