Nazariy fizika (elektrodinamiaka)

Ushbu kitobda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Navoiy davlat pedagogika instituti Fizika va astronomiya oʻqitish metodikasi kafedrasi tomonidan tayyorlangan «Nazariy fizika» fanidan Elektrostatik maydon, magnit maydon, elektromagnit maydon, kvant mexanika va statistik fizika kabi mavzular keng qamrovda yoritilgan. Kitobda har bir mavzu boʻyicha nazariy maʼlumotlar, nazorat savollari, amaliy mashgʻulotlar va mustaqil taʼlim topshiriqlari keltirilgan. Shuningdek, kitobda Fizika terminlarining glossariysi ham mavjud. Bu kitob bakalavriat bosqichi talabalari uchun moʻljallangan boʻlib, talabalarga fizika fanini chuqur oʻzlashtirishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

Kirish. Elektrodinamika fanining maqsadi va vazifalari. Matematik tushunchalar: Ushbu mavzu fizika fanini oʻqitishdan maqsad, boʻlajak fizika oʻqituvchisiga zarur boʻlgan darajada makro va mikro dunyoda modda va maydonning harakat qonunlarini nazariy jihatdan asoslash, moddaning va uni tashkil etgan mikrozarralar xossalarini oʻrganish, mikro va makroskopik sistemalarning turli holatlari nazariyasi, ularning fizik modellarini xaqida nazariy bilim, koʻnikma va malaka shakllantirishni oʻz ichiga oladi. Shuningdek, bu mavzu fizika fanining asosiy terminlari, vektorlar algebrasi va operatorlari, Ostrogradskiy-Gauss va Stoks teoremalari, Nabla operatori kabi matematik tushunchalar bilan tanishtiradi.
Elektrodinamikaning eksperimental asoslari: Ushbu mavzu elektrodinamikaning asosiy eksperimental qonunlari, elektr zaryadi, zaryad zichliklari, elektromagnit maydon vektorlari, superpozitsiya prinsipi, Kulon qonuni, elektr maydon vektorlarining chiziqlari, Ostrogradskiy-Gauss teoremasi, uzluksizlik tenglamasi, siljish toki, tok kuchi va tok zichligi kabi mavzularni qamrab oladi.
Elektromagnit maydon potensiallari. Kalibrli invariantlik: Ushbu mavzuda elektromagnit maydon potensiallari, ularning klassik elektrodinamika tenglamalarini yechishda qoʻllanilishi, Maksvell tenglamalarini yechishda potensiallardan foydalanish, D’alamber, Puasson va Laplas tenglamalari, elektromagnit maydonning energiyasi, zichligi va oqimi hamda ularning saqlanish qonuni kabi mavzular yoritilgan.
Elektromagnit maydon energiyasi, zichligi va energiyasi oqimining zichligi.: Ushbu mavzu elektromagnit maydonning energiyasi, zichligi va energiyasi oqimining zichligi, Umov-Poynting vektori, elektromagnit maydon impulsi va impuls momentining saqlanish qonunlari, yorugʻlik bosimi va elektromagnit massa kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Zaryadlar sistemasining uzoq masofalardagi maydoni. Kvadrupol moment: Ushbu mavzu zaryadlar sistemasining uzoq masofalardagi maydoni, kvadrupol moment, elektrostatik maydonda dielektriklar va qutblanish vektori kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Oʻzgarmas magnit maydon. Vektor potensial.: Ushbu mavzu oʻzgarmas magnit maydon, vektor potensial, magnitostatika uchun Maksvell tenglamalari, chegaraviy shartlar, bir jinsli muhitdagi magnit maydon, vektor-potensial, elementar tokning magnit maydoni, magnitostatikada magnetiklar, magnitlanish vektori, doimiy toklarning magnit maydonining energiyasi kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Elektr dipolining nurlanishi. Nurlanish intensivligi va quvvati.: Ushbu mavzu elektr dipolining nurlanishi, nurlanish intensivligi va quvvati, kechikuvchi va ilgariluvchi potensiallar, oʻzgaruvchi dipol va kvadrupol momentga ega boʻlgan sistema, elektr dipolining nurlanishi, nurlanish intensivligi va quvvati kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Elektromagnit toʻlqinlarning tarqalishi: Ushbu mavzu elektromagnit toʻlqinlar tenglamasi, yassi elektromagnit toʻlqinlar va elektromagnit toʻlqinlarning oqimi zichligi kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Maksvell-Lorents tenglamalari: Ushbu mavzu Maksvell-Lorents tenglamalari, fenomenologik va klassik elektron nazariyasi, Maksvell-Lorents tenglamalari va fizik kattaliklarni oʻrtachalash kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Elektr va magnit maydonlarida zaryadli zarrachalar harakati: Ushbu mavzu elektr va magnit maydonlarida zaryadli zarrachalar harakati, zaryadli zarraning kuchsiz va kuchli maydondagi harakati, zaryadli zarrachaning elektr maydonidagi va magnit maydonidagi harakati kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Relyativistik elektrodinamika: Ushbu mavzu relyativistik elektrodinamika, elektr va magnit maydon kuchlanganliklari uchun Lorens almashtirishi, elektromagnit maydoni invariantligi va relyativistik elektrodinamika hamda optik hodisalar kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Maxsus nisbiylik nazariyasida optik hodisalar: Ushbu mavzu maxsus nisbiylik nazariyasining elementlari, yassi elektromagnit toʻlqinning va toʻlqin fazasining invariantligi, 4-toʻlqin vektori, Doppler effekti, yulduzlar aberratsiyasi kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.
Umumiy nisbiylik nazariyasining elementlari: Ushbu mavzu umumiy nisbiylik nazariyasining elementlari, umumiy nisbiylik nazariyasining prinsiplari, gravitasion maydon va fazo-vaqt metrkasi, umumiy nisbiylik nazariyasining eksperimental tasdiqlanishi va astrofizika kabi mavzularni oʻz ichiga oladi.