O’zbek tilida tinish belgilarning ishlatilishi.
Ushbu kitob O'zbek tilida tinish belgilarining to'g'ri va o'rinli ishlatilishi haqida bo'lib, unda nuqta, so'roq belgisi, undov belgisi, ko'p nuqta, vergul, nuqtali vergul, ikki nuqta, tire, qavs, qo'shtirnoq kabi tinish belgilarining qo'llanilishiga oid qoidalar va misollar keltirilgan. Kitobda tinish belgilarining tarixiy taraqqiyoti, ularning o'zbek tilida qo'llanilishi va zamonaviy o'zbek adabiy tilidagi o'rni ham yoritilgan. Shuningdek, qo'shaloq tinish belgilarining ishlatilishi ham tushuntirilgan.
Asosiy mavzular
- So'zboshi: Kitobning maqsad va vazifalari, tinish belgilarining ahamiyati hamda qo'llanmaning tuzilishi haqida umumiy ma'lumot beradi.
- Nuqta: Nuqtaning qo'llanilish o'rinlari, jumladan, darak, buyruq, istak gaplar oxirida, qisqartmalarda, sanashlarda va boshqa holatlarda qo'llanilishi tushuntiriladi.
- So'roq belgisi: So'roq gaplar oxirida qo'llanishi, jumlaning mazmuni noaniq bo'lganda qo'llanishi hamda ko'chirma gaplardan oldin kelishi haqida ma'lumot beradi.
- Undov belgisi: Kuchli his-hayajonni ifodalovchi gaplar, undalmalar, so'z-gaplar oxirida qo'llanishi, shuningdek, atov gaplarda va undov gaplar sarlavha bo'lib kelganda qo'llanilishi tushuntiriladi.
- Ko'p nuqta: Gapning tugallanmaganligini, so'zlovchining yana nimadir demoqchiligini ko'rsatish, gapning biror sabab bilan bo'linganligini bildirish kabi holatlarda qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi.
- Vergul: Uyushiq bo'laklar, bog'lovchili va zidlov bog'lovchili gaplar, undalma, kirish so'zlar va gaplarni ajratishda qo'llanilishi tushuntiriladi.
- Nuqtali vergul: Bog'lovchisiz qo'shma gaplar orasida, uyushiq bo'laklar guruhlanib kelganda va ba'zi qonun, farmon nomlarini ajratishda qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi.
- Ikki nuqta: Uyushiq bo'laklardan oldin kelgan umumlashtiruvchi so'zdan keyin, ko'chirma gapdan oldin kelgan muallif gapidan so'ng, shuningdek, izoh va misollardan oldin qo'llanilishi tushuntiriladi.
- Tire: Dialoglarda, uyushiq bo'laklardan so'ng kelgan umumlashtiruvchi so'zdan oldin, ot-kesim va ega orasida, shuningdek, ajratilgan bo'laklarni ajratishda qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi.
- Qavs: Kirish gaplarda, izoh va remarkalarda, shuningdek, ayrim rasmiy hujjatlarda qo'llanilishi tushuntiriladi.
- Qo'shtirnoq: Ko'chirma gaplarda, adabiyot va san'at asarlari nomlarida, korxona va tashkilot nomlarida, turli vositalarning shartli nomlarida, shuningdek, iqtiboslarda qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi.
- Tinish belgilarining qo'shaloq holda ishlatilishi: So'roq va undov belgisining birga qo'llanishi, shuningdek, boshqa tinish belgilarining qo'shaloq holda ishlatilishi misollar bilan tushuntiriladi.
- Foydalanilgan adabiyotlar: Kitobni tayyorlashda foydalanilgan manbalar ro'yxati keltirilgan.