Kuz ehsonlari misolida natyurmort ishlash

Ushbu kitob O‘zbekistonning Buxoro Davlat Universiteti Turizm Fakulteti

Asosiy mavzular

Kirish: Oʻzbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach milliy ma’naviyat asosida ozod va obod Vatan qurish, yosh avlodni barkamol tarbiyalashga qaratilgan davlat siyosati, ta'lim tizimini tubdan yangilash bo'yicha amalga oshirilgan islohotlar, milliy dasturlar va ularning ahamiyati haqida so'z yuritiladi. Xususan, O‘zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida ta’limning o‘rni, barkamol shaxs va yetuk mutaxassislarni tarbiyalashda ta'limning roli ta'kidlanadi. XX asr O'zbekiston hayotida yuz bergan ulkan o'zgarishlar, xususan, mamlakatimizning mustaqillikka erishishi va milliy qadriyatlarning tiklanishi haqida so'z boradi. Fan, texnika va san'atning rivojlanishi, xususan, tasviriy san'at sohasidagi o'zgarishlar, jahon ilm-fani va madaniyatiga qo'shgan hissasi, dunyo shaharlarining go'zallashuvi, me'morchilik sohasidagi yutuqlar, O'zbekistonning boy tarixi va madaniyati, ayniqsa, tasviriy san'atning rivojlanishi, grafika va rangtasvir sohasidagi yutuqlar, musobaqalar va ko'rgazmalar, yosh avlodni estetik tarbiyalashning ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
I BOB.: Bobda "Natyurmort tarixi" yoritilgan. Natyurmort - jonsiz natura, ya'ni uy-ro'zg'or buyumlari, gullar, mevalar, uy hayvonlari va parrandalar tasvirini anglatadi. Natyurmort tasviriy san'atning odatiy narsalar dunyosi nafosati va go'zalligini tarannum etuvchi mustaqil janr sifatida XVI-XVII asrlarda Flandriya va Gollandiyada paydo bo'lgani, bu janrda Rembrandt, Surbaran, Perda kabi rassomlarning hissasi, XVIII asrda J.B. Shurden, E.Mone, P.Gogen, Sezann, Matiss kabi rassomlarning ijodi, XIX asrda I.F. Xrutskiy, A.M. Legashov, I. Mixaylov, K.A. Korovin, I.E. Grabar, M.F. Larionovlar ijodi haqida ma'lumot berilgan. O'zbekiston natyurmorti, Sharq badiiy madaniyati rivoji, rus rassomlari Samarqand, Buxoro, Xiva kabi shaharlarga o'ziga xos husn va libosda kiyingan inshootlarni qad ko'tarishiga zamin yaratganligi, tasviriy san'at, jumladan, grafika va rangtasvir sohasida erishilgan yutuqlar, jahon hamjamiyatida e'tirof etilishi, milliy madaniyat va san'atni targ'ib qilishda muhim rol o'ynayotganligi ta'kidlanadi. Mamlakatimizda madaniyat va san'atga yaratilayotgan sharoitlar, ko'rgazmalar, tanlovlar, yosh iqtidorlarning kashf etilishi, O'zbekistonning boy madaniyati va san'atining dunyoga namoyon bo'lishi, milliy madaniyat va san'atning o'ziga xosligi, betakrorligi, milliy o'zlikni anglash g'oyalarini tarannum etuvchi asarlar yaratishning ahamiyati haqida so'z yuritiladi. Shuningdek, "Rangtasvirda natyurmort va uni tasvirlash usullari", "Rasm chizishda estetik tarbiyaning ba'zi masalalari", "Tasviriy san'atning janrlari va turlari" bo'limlarida rangshunoslik, ranglarning tabiatda hosil bo'lishi va tarqalishi, ularning xususiyatlari, rang turlari, ranglar doirasi, ranglarni ajratish, ranglarni tasvirlash usullari, estetik tarbiya, idrok, zavq, did tushunchalari, tasviriy san'at turlari (rangtasvir, haykaltaroshlik, grafika) va ularning janrlari (manzara, portret, natyurmort, maishiy, tarixiy, batal, animal, afsonaviy, dengiznavislik, nyu, interer, grafika turlari va ularning xususiyatlari) haqida batafsil ma'lumot beriladi.
II BOB.: Bobda "Tasviriy san'at darsida o'quvchilarni rasm chizishga o'rgatish va tarbiyalash", "Tasviriy san'at mashgulotlarini metodik jihatdan to'gri tashkil etishning roli", "Natyurmort ishlash jarayonida akvarel bo'yoqlari imkoniyatlaridan foydalanish", "Natyurmort mavzusiga oid dars ishlanmasi" kabi mavzular qamrab olingan. Jumladan, o'quvchilarda badiiy didni o'stirish, ularning aktivligini oshirish, rasmlardagi kamchiliklarni bartaraf etish, estetik tarbiyani shakllantirish, o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, tasviriy san'at mashg'ulotlarini metodik jihatdan to'g'ri tashkil etish, ko'rgazmalilik, didaktik ilmiylik prinsiplariga amal qilish, namunaviy dars ishlanmalarini tuzish, akvarel bo'yoqlaridan foydalanish usullari, natyurmort mavzusiga oid dars ishlanmasi, natyurmortni bosqichma-bosqich chizish, ranglardan foydalanish usullari, "Kuz ne'matlari" mavzusidagi natyurmort, "Grizayl" usulida natyurmort tasvirlash kabi mavzular atroflicha yoritilgan. Shuningdek, "Kuz ne'matlari" mavzusidagi natyurmort va uning bosqichlari, rangli etudlar misolida tushuntirilgan.
Xulosa: Ushbu bitiruv malakaviy ishida kelajak avlodni tarbiyalash va ta'lim berishda tasviriy san'atning ahamiyati, bolalarning badiiy ta'lim-tarbiyasida ijobiy o'zgarishlarni keltirib chiqarish uchun qo'yiladigan talablar, jumladan, bolalarning yosh xususiyatlarini o'rganish, ularning hulq-atvori, badiiy qiziqishi va qobiliyatini bilish, tasviriy faoliyatga nisbatan tabiiy intilishi va munosabatini aniqlash, bolalarning badiiy bilim, ko'nikma, malakalarini hisobga olgan holda mustaqil amaliy mashqlarini bajarishga undash, ularning badiiy tassavuri, tafakkurini rivojlantirish, tevarak-atrofga nisbatan munosabatini shakllantirish, biror narsa yuzasidan o'ziga xos xulosalar chiqarish, mustaqil ravishda vazifalarni bajarish kabi jihatlar muhimligi ta'kidlangan. O'qituvchining shaxsiy fazilatlari, ya'ni fanni chuqur bilishi, psixologik-pedagogik muloqot, badiiy bilim, malakalarni puxta egallashi, o'quvchilarni tadqiqotga yo'naltirilgan holda o'qitishi, o'ziga bo'lgan e'tiqodi, ijodiy faoliyati zarurligi qayd etilgan. Kelajakda o'zi ham o'qituvchi sifatida o'quvchilarga tasviriy san'at haqida tushuncha berish, ularni o'rgatish, estetik zavq bag'ishlashni maqsad qilib olganligi bildirilgan.
Ilovalar: Ushbu qismda bitiruv malakaviy ishini bajarishda foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati keltirilgan. Ro'yxatda mualliflarning familiyasi, ismi, kitob nomi, nashriyoti va yili ko'rsatilgan. Shuningdek, 19 ta adabiyotlar keltirilgan bo'lib, ular O'zbekiston siyosati, ta'lim va tarbiya, tasviriy san'at, jumladan, natyurmort, rangtasvir, grafika, estetik tarbiya, kompozitsiya va boshqa tegishli mavzularni qamrab olgan.