Immunobiologik preparatlar texnologiyasi fanidan o’quv-uslubiy majmua

Ushbu kitob Immunobiologik preparatlar texnologiyasi fanini chuqur oʻrganishga bagʻishlangan boʻlib, unda quyidagi mavzular yoritilgan: Mavzular: 1. Immun sistema va uning faoliyati 2. Immun sistema va uning xususiyati 3. Immunoglobulinlarni tuzilishi 4. Immunoglobulinlarni organizmda hosil boʻlishi 5. Antigen va antitana reaksiyalari 6. Antigen va antitana reaksiyalarining taxlili 7. Immun reaksiyalarining oʻziga xosligi 8. Immun reaksiyalarining spetsifikligi 9. T- limfotsitlarning antigenlarga nisbatan javob reaksiyalari. 10. T- limfotsitlarning antigenlarga nisbatan markerlari 11. Immunsistemada organizmga kiritilgan begona moddalarga nisbatan antitelalar xosil boʻlish shartlari. 12. Immunobiotexnologiyada qoʻllaniladigan bioreaktorlarni ishlash prinsiplari. 13. Monoklonal antitelolarning olinishi. 14. Monoklonal antitanalarni saralash 15. Immunovaksinalar olish texnologiyasi 16. Immunovaksinalarning ahamiyati 17. Bioreaktorlar 18. Bioreaktorlarni ishlatilishi 19. Immunobiotexnologiyada qoʻllaniladigan bioreaktorni ishlash tartiblari bilan tanishish. Shuningdek, kitobda amaliy mashgʻulotlar uchun ham keng qamrovli ma'lumotlar berilgan bo'lib, jumladan: - Amaliy mashg'ulot №1 : Gel'dagi qo'shaloq diffuziya. - Amaliy mashg'ulot №2 : Antitelalarning spetsifikligi. - Amaliy mashg'ulot №3 : Aniqlash qobiliyati va sezuvchanlik. - Amaliy mashg'ulot №4 : Immun elektroforez usullari. - Amaliy mashg'ulot №5 : Raketali immunno elektroforez. - Amaliy mashg'ulot №6 : Kesishma immunno elektroforez. - Amaliy mashg'ulot №7 : Muqobil immunno elektroforez. - Amaliy mashg'ulot №8 : Western-blotting va antigenli boʻlakchalarni immun kimyoviy boʻyash. - Amaliy mashg'ulot №9 : Immunferment analizda ishlatiladigan ferment-nishonlarni aktivliklarini aniqlash usullari. - Amaliy mashg'ulot №10 : Pomidor viruslarini immunoferment analizining sendvich usulida aniqlash. - Amaliy mashg'ulot №11 : Pomidor viruslarini immunoferment analizining titrlash usulida aniqlash. - Amaliy mashg'ulot №12 : Pomidor viruslarini immunoferment analizining ekranlashtirish usulida aniqlash. - Amaliy mashg'ulot №13 : Kartoshka X-viruslarini immunoferment analizining ekranlashtirish usulida aniqlash. - Amaliy mashg'ulot №14 : Kartoshka X-viruslarini immunoferment analizining raqobatlashish usulida aniqlash. Kitobda Blum taksonomiyasi va Keys-stadi kabi o'qitish metodikalariga ham urgu berilgan.

Asosiy mavzular

Immun sistema va uning faoliyati: Immun sistemasining asosiy vazifasi organizmga kirib olgan mikrob, virus va sodda kayvon ku-jayralarini aniqlab, ularni organizmdan chitsarib yuborishdan iborat. Immun sistemasining faoliyati birlamchi va ikkilamchi limfoid organlarga va ularning faoliyatiga bog'liqdir. Birlamchi limfoid organga timus kiradi. Bu limfoid a'zo bulib, uning katta kismi kukrak kafasida, kukrak suyagi dastasining opfka tomonida joylashadi.
Immun sistema va uning xususiyati: Immun sistemaning yana bir muhim xususiyati bu organizmning uzida kosil bulgan <<noma'kul» tuzilmalarni (autoantigen) aniklash va ulardan organizmni tozalash kobiliyatini mujassam-lashidadir. Bu tizimning uta noyob deb ta'kidlanishi bejiz emas, chunki tashki mukitda mavjud bulgan va uzida organizmga nisbatan begonalik asoratlarini namoyon etgan (antigen, allergen va autoantigenlar) barcha tuzilmalar immunologik tizim nazorati tu-fayli aniklanadi.
Immunoglobulinlarni tuzilishi: Antitelalar molekulalari orasidagi ingichka boʻshliq antigen bogʻlovchi maydonni hosil qiladi. Faol markazda gipervariabel' yuqori darajada oʻzgaruvchanlikka ega uchastka sigmentlari joylashgan boʻladi. Aminokislota ketma-ketligi bilan farqlanadigan antigen bog'lovchi uchastka antigen determinantini komplementar oʻzaro ta'sirini ham ta'minlaydi.
Immunoglobulinlarni organizmda hosil boʻlishi: Immunologik tizimdagi begona antigenlarga nisbatan sodir buladigan javob reaksiyalari kupincha antigen tabiatga, uning organizm bilan bulgan alokka davriga boglik buladi. Antigen bilan tuknashuvning dastlabki davrida sodir buladigan antitanalar ishlab chiqarish, immunoglobulinlarni organizmda xosil boʻlish dinamikasiga nazar tashlasak, immunitet mexanizm asoslarini tushunishimiz mumkin.
Antigen va antitana reaksiyalari: Immunologik reaksiyalarni yukori spetsifikligi biologik aktivmoddalarni aniklashning sezgir metodlarini ishlab chikish nuktai nazaridan katta qizikish uyg'otdi va bu oʻz navbatida klinik diagnostika uchun alohida axamiyat kasb etdi deb aytilsa mubolagʻa boʻlmaydi. Antigen-antitela kompleks ma'lum sharoitda hosil boʻlsa, ushbu kompleksni eritmada choʻkmaga tushganligi uchun tez aniqlash mumkin boʻladi.
Antigen va antitana reaksiyalarining taxlili: Immunoenzim tahlili 60-yillarni oʻrtalarida vujudga kelib, avval, gistologik va preparatda antigenni identifikatsiyalash, keyin esa immunodiffuziya va immunoelektroforez testlarida pretsipitatsiya chiziqlarini aniqlashda qoʻllanilgan.
Immun reaksiyalarining oʻziga xosligi: Immun reaksiyalarining oʻziga xosligilik jarayonlarini bir necha xil immun reaksiyalar va zamonaviy usullar yordamida koʻrib chiqish mumkin.
Immun reaksiyalarining spetsifikligi: Immun reaksiyalarining spetsifikligi bir qator immunologik jarayonlarda namoyon boʻladi.
T- limfotsitlarning antigenlarga nisbatan javob reaksiyalari.: T- limfotsitlar asosan timusda xosil buladi va shu erning uzida xususiy dastur ort-tiradi.
T- limfotsitlarning antigenlarga nisbatan markerlari: Molekulyar markerlar yordamida T-limfotsitlarning subpopulyasiyalari aniqlanadi. CD4 T-xelperlar, CD8 T-supressorlar uchun ishlatiladi.
Immunsistemada organizmga kiritilgan begona moddalarga nisbatan antitelalar xosil boʻlish shartlari.: Antigen bu yot modda boʻlib, u organizmga kirishi bilanoq oʻziga qarshi va spetsefik boʻlgan, oʻz navbatida antigen bilan oʻzaro ta'sirlashadigan yangi oqsillarni vujudga keltiruvchi immunogen faol modda hisoblanadi.
Immunobiotexnologiyada qoʻllaniladigan bioreaktorlarni ishlash prinsiplari.: Bioreaktorlarni ishlash tartiblari xaqida so'z borganda, ularda kechadigan fermentatsiyalashning komplekt sistemasining koʻrib chiqamiz.
Monoklonal antitelolarning olinishi.: Monoklonal antitanalar gomogen antitanalar boʻlib, gibrid hujayralar tomonidan ishlab chiqariladi.
Monoklonal antitanalarni saralash: YUqorida qayd etilganidek, ba'zi moddalar hujayralar qoʻshilishini toʻliq ta'minlamaydi.
Immunovaksinalar olish texnologiyasi: Immunovaksinalar olish texnologiyasi gen muxandisligi rivojlanishin bilan bugungi kunda katta imkoniyatlarni qoʻlga kiritmoqda.
Immunovaksinalarning ahamiyati: Organizmda immunitet xosil boʻlishida asosan organizmning anatomik va fiziologik xususiyatlari sababchidir.
Bioreaktorlar: Bioreaktorlar turli soxalarda keng qoʻllaniladi.
Bioreaktorlarni ishlatilishi: Bioreaktorlar turli soxalarda keng qoʻllaniladi. Yuqorida qayd etilganidek, fermenterlarni mikroorganizmlarni aseptik kulturalashda ishlatish mumkin.
Immunobiotexnologiyada qoʻllaniladigan bioreaktorni ishlash tartiblari bilan tanishish: Bioreaktorlarni ishlash tartiblari xaqida so'z borganda, ularda kechadigan fermentatsiyalashning komplekt sistemasining koʻrib chiqamiz.
Immunobiotexnologiyada qoʻllaniladigan bioreaktorlarni ishlash prinsiplari.: Bioreaktorlarni ishlash tartiblari xaqida so'z borganda, ularda kechadigan fermentatsiyalashning komplekt sistemasining koʻrib chiqamiz.