Таржима назарияси ва амалиёти
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligining Qarshi Davlat Universitetida Xorijiy Tilllar Fakulteti, Fransuz Tili va Adabiyoti Kafedrasi tomonidan tayyorlangan "Tarjima Nazariyasi va Amaliyoti" fanidan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi. Kitobda tarjimashunoslikning nazariy va amaliy jihatlari, jumladan, tarjimaning tarixi, uslublari, turlari, grammatik va leksik muammolari hamda pragmatik masalalari keng yoritilgan. Kitob talabalarga tarjima jarayonining nazariy asoslarini o'rgatish va tarjima ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Tаржима назарияси ва амалиёти фанининг тарихи ва ривожланиш босқичлари. Таржимашунослик фанининг объекти, мақсади ва вазифалари.: Ushbu mavzu tarjimashunoslik fani tarixini, uning rivojlanish bosqichlarini, fanining ob'ekti, maqsadi va vazifalarini, shuningdek, tarjimaning nazariy va lingvistik nazariyalarini o'rganadi. O'rta Osiyoda tarjimashunoslikning rivojlanishi, mashhur tarjimonlar va ularning ijodiy faoliyati haqida ham ma'lumot beriladi.
- Tаржима турлари. Таржиманинг тилшунослик билан боғлиқ жиҳатлари.: Ushbu mavzu tarjimaning turli turlarini, ularning lingvistik jihatdan o'ziga xosliklarini va tasniflanishini ko'rib chiqadi. Jumladan, tarjima qilishda qo'llaniladigan turli metodlar, jumladan, lingvistik va leksik-semantik usullar hamda ularning ahamiyati tushuntiriladi.
- Tаржиманинг методик аспектлари. Таржима бирликлари ва даражалари.: Mavzu tarjimaning metodik jihatlarini, tarjima birikmalari, ularning darajalari va teng ma'nolilik tushunchasini o'rganadi. Shuningdek, shakliy va mazmuniy jihatdan teng ma'noli tarjima, mukammal (adekvat) tarjima va dinamik (funktsional) teng ma'nolilik kabi tushunchalar tahlil qilinadi.
- Tаржиманинг лексик-семантик муаммолари. Терминлар таржимаси. Қисқартма отлар таржимаси.: Ushbu mavzu tarjimadagi leksik-semantik muammolar, xususan, terminlar va qisqartmalarning tarjimasi, ularning turlari va qiyinchiliklari haqida batafsil ma'lumot beradi. Har bir tilning o'ziga xos leksik birikmalari va ularning tarjima jarayonidagi o'rni ham yoritilgan.
- Tаржиманинг грамматик муаммолари. Таржимада грамматик трансформациялар.: Mavzu tarjimadagi grammatik muammolar, jumladan, grammatik birikmalarning almashinuvi, ularning turlari va qo'llanilishi haqida so'zlaydi. Shuningdek, tarjimada grammatik transformatsiyalar, jumladan, o'rin almashtirish, qo'shish, tushirib qoldirish kabi usullar tahlil qilinadi.
- Tаржиманинг стилистик муаммолари.: Ushbu mavzu tarjima jarayonidagi stilistik muammolarni, asriy matn uslubini, stilistik vositalarni tarjima qilishning o'ziga xos jihatlarini va muallif uslubini saqlash masalalarini o'rganadi. So'zning stilistik bo'yoqdorligi va uning tarjimadagi ahamiyati ham yoritilgan.
- Tarjimaning pragmatik masalalari: Mavzu tarjimaning pragmatik jihatlarini, ya'ni tarjima jarayonida pragmatik ma'noning o'rni, uning ahamiyati, tilda ishlatiladigan lug'aviy birliklarning pragmatik xususiyatlari va ularni tarjimada qayta tiklash yo'llarini o'rganadi. Pragmatiк ma'noga ta'sir etuvchi omillar ham ko'rib chiqiladi.
- Milliy realiyalar tarjimasi: Ushbu mavzu milliy realiyalarning tarjima qilish usullarini, ularning turlarini va tarjimada duch kelinadigan muammolarni ko'rib chiqadi. Realialarni tarjima qilishda qo'llaniladigan turli usullar, jumladan, transliteratsiya, transkripsiya, ekvivalent tanlash va boshqalar tahlil qilinadi.