Ўхшатишлар – лингвомаданий восита сифатида.
Ushbu maqola o'zbek xalqining boy og'zaki ijod namunalari, xususan, "Alpomish" dostonidagi o'xshatishlarning til va madaniyatdagi o'rni, ularning badiiy-estetik jihatlari va lingvistik xususiyatlarini tahlil qiladi. Tadqiqotda o'xshatishlarning turli kategoriyalari (tabiat hodisalari, jonli mavjudotlar, turmush buyumlari va boshqalar) bilan bog'liq holda qo'llanilishi, ularning mazmuniy qirralari va ma'naviy-madaniy ahamiyati ochib berilgan. Xususan, maqolada "Alpomish" dostoni variantlaridagi gullarga, oyga, hayvonlarga va boshqa elementlarga qilingan o'xshatishlar batafsil o'rganilib, ularning xalq tafakkuri, dunyoqarashi va milliy qadriyatlarni aks ettirishdagi o'rni yoritiladi. O'xshatishlarning ko'p qirrali ishlatilishi, ularning badiiy ta'sirchanligini oshirishi va xarakterni, voqelikni chuqurroq ochib berishdagi roli ta'kidlanadi.
Asosiy mavzular
- O'xshatishlarning milliy tafakkurdagi o'rni: Xalq ijodida o'xshatishlar milliy dunyoqarash, tabiat va jamiyatga munosabat, tafakkurni aks ettiruvchi muhim vosita ekanligi, ularning xalq og'zaki ijodida keng qo'llanilishi va badiiy tasvir vositasi sifatida ahamiyati.
- "Alpomish" dostonida o'xshatishlar: Dostonda o'xshatishlarning qahramonlarning tashqi va ichki qiyofasini, ruhiy holatini tasvirlash, voqelikni aniqroq ochib berish va hissiy ta'sirchanlikka erishish uchun qo'llanilishi.
- O'xshatishlarning lingvistik-madaniy xususiyatlari: Har bir millatning o'ziga xos o'xshatishlari mavjudligi, ularning tilning lingvistik-madaniy birligi sifatida tan olinishi va bu xilma-xillikning milliy mentalitet, e'tiqod va geografik sharoitlarga bog'liqligi.
- Gullarga qilingan o'xshatishlar: O'zbek madaniyatida gulning go'zallik timsoli sifatida o'rin tutishi, yor va uning go'zalligini turli gullarga qiyoslash, ayniqsa, "Alpomish" dostonida gul bilan bog'liq o'xshatishlarning keng qo'llanilishi va ularning 'nafis, nozik, go'zal' semalarini ifodalashi.
- Onga qilingan o'xshatishlar: Doston variantlarida oyning turli ma'nolarda (jamol, erkalash, ajralib turish) ishlatilishi, uning sharq madaniyatida ijobiy ma'nolarda (go'zallik, nur, baraka) talqin qilinishi.