Karton ishlab chiqarish
Ushbu ma'ruza matni O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi Toshkent Kimyo-texnologiya instituti tomonidan tayyorlangan bo'lib, bakalavriat yo'nalishi 5320300-Texnologik mashinalar va jixozlar (sellyuloza-qog'oz) uchun mo'ljallangan. Kitobda karton ishlab chiqarish texnologiyasi, jumladan, gofrikarton tayyorlash jarayonlari, mashinalar, ularning ishlash prinsipi, texnik xususiyatlari va me'yoriy ko'rsatkichlari batafsil yoritilgan. Unda karton olish texnologiyasi, karton qilish mashinalari, bosim yashiklarini va setkali silindrlarning gidravlik hisoblashlari, setkali silindrning tezligi va ishlab chiqarish quvvatini hisoblash kabi muhim masalalar ko'rib chiqilgan. Shuningdek, turli xildagi kartonlarning texnik tavsifnomalari va ularning ishlab chiqarishdagi me'yoriy sarflari haqida ma'lumotlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Karton ishlab chiqarish texnologiyasi: Ushbu bo'limda kartonning umumiy tavsifi, uning turlari va qo'llanilish sohalari haqida ma'lumot beriladi. GOST standartlari asosida karton klassifikatsiyasi va sanoat miqyosida ishlab chiqariladigan karton turlari ro'yxati keltirilgan.
- Karton olish texnologiyasi: Bu bo'lim karton texnologiyasining umumiy jihatlarini, xususan massa tayyorlash jarayonini yoritadi. Respublikadagi yagona korxona, Angren shahridagi "SANOATQALINQOG'OZSAVDO" OAJ ning mahsulotlari va ularning texnologiyasi haqida so'z yuritiladi.
- Karton qilish mashinalari: Bu qismda karton ishlab chiqarishda ishlatiladigan mashinalarning turlari (silliq setkali, silindrli, kombinirlangan) va ularning konstruktiv xususiyatlari hamda texnik ko'rsatkichlari bayon etilgan. Rossiyaning SNIIBummashida ishlab chiqarilgan silliqsetkali kartonqilish mashinalarining texnik tavsifnomalari keltirilgan.
- Bosim yashiklarini va setkali silindrlarning gidravlik hisoblash: Ushbu mavzu bosim yashiklarini va setkali silindrlarning vannalarini gidravlik hisoblash usullarini, massani berish usullariga qarab vannalar va setkali silindrlar uchun hisob qiymatlarini tushuntiradi.
- Setkali silindrning tezligi va ishlab chiqarish quvvatini hisoblash: Bu bo'limda setkali silindrning ishlab chiqarish quvvati va chiziqli tezligini hisoblash formulalari, shuningdek, filtrlash bosimi va boshqa texnik parametrlarning setkali silindr diametriga bog'liqligi keltirilgan.
- Gofrikarton tayyorlash sxemasi: Bu qism gofrikarton tayyorlashning umumiy sxemasini, jumladan, gofrikarton uchun ishlatiladigan materiallar, gofrlash jarayoni va uni amalga oshirish usullarini (sovuk va issiq) tushuntiradi. Uch va besh qavatli gofrikarton tayyorlash agregatlarining sxemalari ham ko'rsatilgan.
- Karton turlari va ularning me'yoriy sarfi: Kitobda turli xildagi karton turlari (gofrlangan, silliq qatlamli, ikki va uch qavatli) uchun ishlatiladigan xom-ashyo, kimyoviy moddalar, bug', suv va energiyaning me'yoriy sarfi haqida ma'lumotlar berilgan. Xususan, GOST standartlariga muvofiq kartonlar va ularning sifat ko'rsatkichlari jadval shaklida keltirilgan.