Ўзбекистонда буғдой ва ѐввойи бошоқли ўсимликлар нематодалари
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti O'zbekiston sharoitida bug'doy va yovvoyi boshoqli o'simliklarning fitonematodlar faunasi, ekologiyasi va taksonomik tarkibini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda 237 turdagi fitonematod aniqlanib, ulardan 7 turi O'zbekiston faunasi uchun yangi hisoblanadi. Tadqiqot natijalari asosida nematozlarga qarshi kurashish bo'yicha samarali usullar va tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- O'zbekistonda bug'doy va yovvoyi boshoqli o'simliklar nematodlari: Tadqiqotda O'zbekistonda bug'doy va yovvoyi boshoqli o'simliklarda uchrovchi fitonematodlarning to'liq ro'yxati tuzilgan. Umumiy hisobda 237 turdagi nematod aniqlanib, ulardan 7 turi O'zbekiston uchun yangilik hisoblanadi. Shuningdek, bu turlar orasida 46 turi bug'doyda birinchi bor aniqlangan.
- Nematodlarning ekologik guruhlari va trofik aloqalari: O'rganilgan nematodlar ekologik guruhlarga bo'linib, ularning o'simliklar bilan trofik aloqalari aniqlangan. Xususan, parazit, saprofit va boshqa nematodlarning ekologik xususiyatlari tadqiq etilgan.
- Nematodlarning mavsumiy dinamikasi: Bug'doyning vegetatsiya davrida nematodlar populyatsiyasi zichligining mavsumiy o'zgarishi o'rganilgan. Aniqlanishicha, nematodlarning eng yuqori zichligi bahor oylarida kuzatilib, yozga kelib kamayadi.
- Yovvoyi boshoqli o'simliklarning roli: Yovvoyi boshoqli o'simliklarning bug'doy fitonematodlari kompleksi shakllanishidagi o'rni va ular zararkunandalarning to'planib qolishi hamda tarqalishidagi ahamiyati aniqlangan.
- Nematodlarga qarshi kurash choralari: Tadqiqot natijalari asosida bug'doy va yovvoyi boshoqli o'simliklarning nematod kasalliklariga qarshi kurashish bo'yicha samarali profilaktik va agrotexnik tadbirlar ishlab chiqilgan va tavsiya etilgan.