Aqıl hám danalıq joqarı mánawiyat ózegi

Ushbu dissertatsiya «Aqıl hám dana'liq: joqarı mana'wiyat ózegi» mavzusiga bag'ishlangan bo'lib, unda aqılning inson hayotida tutgan o'rni, uning tarbiya jarayonidagi ahamiyati, aqilli insonning xususiyatlari, milliy qadriyatlar va allomalarning aqil haqidagi nasihatlari keng yoritilgan. Asarda xalqimizning aqilga oid boy og'zaki ijodi, maqol va matallari orqali aqilning tarbiyaviy ahamiyati, uning hayotdagi o'rni ochib berilgan. Shuningdek, turli allomalarning aqil falsafasi, xususan, dunyoqarashlari va ularning aqil haqidagi qarashlari tahlil qilingan. Kitobda bandagi aqil, aqil-parasat, sabr-bardosh, mehribonlik, hadallik, doslik, vatanparvarlik kabi insoniy qadriyatlarning axamiyati, ularning milliy tarbiyadagi o'rni haqida atroflicha so'z yuritilgan. Adabiyotlar ro'yxati ham keng qamrovli bo'lib, mavzuni har tomonlama o'rganishga imkon beradi.

Asosiy mavzular

• Aqil-parosat va sabr-bardosh: Insonning eng go'zal sifatlaridan biri sabr-bardoshdir. Bu sifat insonga xizmat qilishga bel bog'lagan ulkan kelajakli kishining qobiliyatidir. Aqil-parosat va sabr-bardosh insonning kamolotga yetishishida muhim o'rin tutadi.
• Mehribonlik va saxovat: Mehribonlik va saxovat insonning boshqalarga nisbatan mehr-shafqati, g'amxorligi bo'lib, bu insoniy qadriyatlar jamiyatda o'zaro muhabbatni mustahkamlaydi. Saxovatli insonlar har doim hurmat va ehtiromga sazovor bo'lishadi.
• Hadallik va do'stlik: Hadallik va do'stlik insonning hayotdagi eng muhim fazilatlaridan hisoblanadi. Bu sifatlar insonga o'zini va o'zgalarni hurmat qilishga o'rgatadi. Chin do'stlik insonni har qanday qiyinchiliklardan to'g'ri chiqishga yordam beradi.
• O'zini tarbiyalash: O'zini tarbiyalash-insonning o'z-o'zini kamolotga yetkazish jarayonidir. Bu jarayon orqali inson o'zining kamchiliklarini bartaraf etib, yaxshi fazilatlarni shakllantiradi. O'zini tarbiyalash-insonning hayotdagi asosiy maqsadlaridan biridir.
• Qabusnomada aqlliq nasihatlari: Qabusnoma asarida Ata-onaga hurmat, ularning nasihatlariga amal qilish, shukronalik kabi qadriyatlar targ'ib qilingan. Bu nasihatlar yosh avlodni tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi.
• Allomalarning mehnat va hunar haqidagi nasihatlari: Allomalar mehnat va hunarning inson hayotidagi o'rni, uning jamiyat taraqqiyoti uchun ahamiyati haqida o'zlarining qimmatli fikrlarini qoldirishgan. Mehnat qilish-insonning asosiy burchi va baxti ekanligi ta'kidlangan.
• Qoraqalpoq shoirlarining insonparvarlik fazilatlari haqidagi nasihatlari: Qoraqalpoq shoirlari o'z asarlarida insonparvarlik, vatanparvarlik, o'zaro hurmat, jamoa'tga sadoqat kabi oliyjanob g'oyalarni tar'g'ib etgan. Ular xalqni' milliy qadriyatlarga hurmat bilan qarashga chaqirgan.