Архитектура суфийских ханака и проблема их музеефикации

Ushbu dissertatsiya mavzusi O‘zbekistondagi sufiylarning xonaqoh me’morchiligi va ularning muzeylashtirish muammolari hamda sufiylik g‘oyalarini aks ettiruvchi muzey faoliyatini tashkil etish konsepsiyasini tadqiq qilishga bag‘ishlangan. Tadqiqotda O‘zbekistonning XIV-XX asr boshlaridagi sufiylik meʼmorchiligi qonuniyatlari va o‘ziga xos xususiyatlari, ularning o‘ziga xosligi, uzluksizligi, badiiy xususiyatlari va o‘ziga xos jihatlari aniqlanadi. Tadqiqotning maqsadi – sufiylik me’morchiligini, madaniy merosni saqlash va targ‘ib qilish, shu jumladan, muzeylar va madaniy-tarixiy ob’ektlarni konservatsiya qilish, restavratsiya qilish va ulardan foydalanishning zamonaviy usullarini o‘rganishdan iborat. Tadqiqotda sufiylikning rivojlanishi, uning O‘zbekiston hududidagi shakllanishi va o‘ziga xos xususiyatlari, shuningdek, jahon tajribasidan foydalangan holda muzeylashtirish masalasi ko‘rib chiqiladi. Xonaqohlar arxitekturasi va ularning muzeylashtirilishi bo‘yicha takliflar beriladi.

Asosiy mavzular

• Sufizmning O‘zbekistonda rivojlanishi va yo‘nalishlari: Ushbu bo'limda O'zbekistonda sufizmning paydo bo'lishi, rivojlanish bosqichlari, asosiy tamoyillari va turli yo'nalishlari, shuningdek, sufiylikning asosiy mazmun-mohiyati, uning falsafiy va axloqiy g'oyalari tahlil qilinadi. Sufiylikning mintaqadagi shakllanishi va o'ziga xos xususiyatlari,
• Sufiy xonaqohlarining me'morchiligini shakllanishi: Ushbu bo'limda O'zbekistonda sufiylik arxitekturasi, ayniqsa xonaqohlar va boshqa sufiylik inshootlarining rivojlanishi, ularning tipologiyasi va arxitektur uslublari o'rganiladi. Xonaqohlarning qurilish va bezak xususiyatlari, ularning ijtimoiy va diniy hayotdagi o'rni tahlil qilinadi. Tadqiqotda o'rta asrlarda bunyod etilgan mashhur sufiylar xonaqohlarining me'moriy yechimlari, qadriyatlari va o'ziga xos jihatlari ochib beriladi.
• O‘zbekistonda sufiylik komplekslari va xonaqohlarini muzeylashtirish muammosi: Ushbu bo'limda chet davlatlar (Turkiya va Qozog'iston) tajribasi asosida O'zbekistondagi sufiylik komplekslari va xonaqohlarini muzeylashtirish va ulardan foydalanish muammolari ko'rib chiqiladi. Xonaqohlarni muzey ob'ektiga aylantirishning ilmiy-uslubiy asoslari, zamonaviy usullar va konsepsiyalari yoritiladi. Xususan, Toshkentdagi Zangi-Ota yodgorlik-majmuasi misolida sufiylik g‘oyalarini aks ettiruvchi muzey yaratish konsepsiyasi taklif etiladi.