Антэкология

Ushbu o'quv-uslubiy majmua "Anto'kologiya" fanidan 1-kurs magistraturasi uchun mo'ljallangan. Unda o'simliklarning gullash biologiyasi, changlanish jarayonlari, tuxum hujayraning rivojlanishi, meva va urug'larning shakllanishi, fenologik kuzatuvlar va ularning ekologik omillar bilan bog'liqligi kabi muhim mavzular chuqur o'rganilgan. Qolaversa, turli o'simliklar misolida ant'ekologik tadqiqotlar, zamonaviy usullar hamda talabalarning nazariy va amaliy bilimlarini oshirishga qaratilgan metodlar, shuningdek, mavzularga doir savollar va test topshiriqlari keltirilgan.

Asosiy mavzular

1. Kirish. Anto'kologiya fanining qisqacha tarixi.: Anto'kologiya fanining predmeti, tadqiqot metodlari va boshqa fanlar bilan aloqasi. O'simliklarning rivojlanish bosqichlari, gullash jarayoni va uning evolutsion ahamiyati yoritiladi. Turli o'simliklar misolida ant'ekologik tadqiqotlar hamda ularning rivojlanish bosqichlari haqida ma'lumot beriladi.
2. Gulning tuzilishi va xillari.: Gullarning morfologik tuzilishi, uning turlari va vazifalari, gullarning rivojlanishi va sistematikasi, shuningdek, gulning qismlarining joylashuvi va ularning xilma-xilligi haqida ma'lumot beriladi.
3. To'pgullar va ularning tuzilishi.: To'pgullarning morfologik belgilari, turlari va rivojlanishi, ularning klassifikatsiyasi va ekologik xususiyatlari o'rganiladi. Har bir to'pgul tipining tuzilishi va misollari keltiriladi.
4. Changlanish va uning xillari. Gulli o'simliklar evolyutsiyasida chetdan va o'zidan changlanishning roli.: Changlanishning mohiyati, turlari (o'zidan va chetdan), changlanishning mexanizmlari, biologik va abiotik changlanish usullari, ularning o'ziga xos moslanishlari chuqur o'rganiladi. Turli o'simliklar misolida changlanish turlari va ularning biologik ahamiyati yoritiladi.
5. O'simliklarning o'zidan changlanishini cheklovchi moslanishlar.: O'simliklarda uchraydigan nomuvofiqlik, o'z changini qabul qila olmaslik va o'z changini qabul qila olish kabi hodisalar, ularning sabablari va biologik ahamiyati chuqur tahlil qilinadi. Geterostiliya va uning turlari haqida batafsil ma'lumot beriladi.
6. Sutkalik gullash ritmi – chetdan changlanishga moslanish.: O'simliklarning sutkalik va mavsumiy gullash ritmlari, ularning tabiiy sharoitlarga va changlanishga moslanishi o'rganiladi. Turli o'simliklar misolida fenologik kuzatuvlar va ularning grafiklarini tuzish haqida ma'lumot beriladi.
7. Gulli o'simliklarda jinsiy polimorfizm.: Gulli o'simliklardagi jinsiy polimorfizmning turlari, bir uyli, ikki uyli va uch uyli o'simliklar, ularning jinsiy organlarining tuzilishi va rivojlanishi chuqur o'rganiladi. Har bir tip misolida batafsil tushuntiriladi.
8. Ikki uy'li o'simliklar.: Ikki uy'li o'simliklarning umumiy xususiyatlari, ularning turlari va rivojlanishi, jinsiy polimorfizmi va uning sabablari chuqur tahlil qilinadi. Ikki uy'li o'simliklarning ekologik va geografik tarqalishi haqida ma'lumot beriladi.
9. Chétdan changlanish usullari. Biotik changlanish usullari.: Chétdan changlanishning asosiy biotik usullari (entomofiliya, ornitofiliya, hiropterofiliya, miofiliya, psixofiliya, falenofiliya, kantaroifiliya, sapromiofiliya) va ularning mexanizmlari batafsil o'rganiladi. Har bir usulning biologik ahamiyati ham tushuntiriladi.
10. Umurtqali hayvonlar yordamida changlanish:: Umurtqalilar yordamida changlanish (ornitofiliya, hiropterofiliya) va ularning biologik ahamiyati o'rganiladi. Har bir changlovchi hayvonning o'simliklar bilan o'zaro munosabatlari va ularning moslanishlari batafsil tahlil qilinadi.
11. Abiotiк changlanish usullari.: Abiotiк changlanishning asosiy usullari (gidrofilliya va anemofiliya) va ularning biologik ahamiyati chuqur o'rganiladi. Har bir usulning mexanizmlari, o'ziga xos moslanishlari va o'simliklarga ta'siri batafsil tahlil qilinadi.
12. O'simliklarning o'zidan changlanishiga moslanishlar.: O'simliklarning o'zidan changlanishini cheklovchi va rag'batlantiruvchi moslanishlar, avtoagamiya, geytonagamiya, kleyostogamiya va ularning biologik ahamiyati chuqur o'rganiladi. Har bir usulning mexanizmlari va o'ziga xos xususiyatlari batafsil tahlil qilinadi.
13. Gullu o'simliklarda o'zidan changlanishning o'zgaruvchanligi.: Gullu o'simliklarda o'zidan changlanishning xilma-xil ko'rinishlari, diхоgamiya, ginoдиaziya, trimonozia va ularning biologik ahamiyati o'rganiladi. Mavsumiy o'zgaruvchanlik va tashqi omillarning ta'siri ham tahlil qilinadi.
14. Qo'sh urug'lanish.: Qo'sh urug'lanishning mohiyati, biologik ahamiyati va uning turlari chuqur o'rganiladi. Buni o'simliklar va urug'larning tuzilishi hamda rivojlanishi bilan bog'liq holda tahlil qilinadi.
15. O'simliklarning urug' hosildorligi va unuvchanligi.: O'simliklarning urug' hosildorligi va unuvchanligini aniqlash usullari, ularning potensial va haqiqiy urug' hosildorligi ko'rsatkichlari, urug'larining sifatini baholash metodlari, urug'larning unish energiyasi va unuvchanligi kabi muhim masalalar batafsil tahlil qilinadi.