Navoiyning ijodiy faoiliyati
Ushbu kitob Alisher Navoiy ijodiyoti hamda badiiy nasriy asarlarining nazariy va amaliy jihatdan tahlilini o'z ichiga olgan hamda uslubiy va uslubiy yondashuvlar, nazariy jihatdan boy ilmiy merosini ochib beradi. Kitobda Alisher Navoiyning ilmiy merosi, ijodiy faoliyati, adabiy merosi, mumtoz poetikasi, janrlari, badiiy san'atlari va she'riyatida qo'llagan vaznlari hamda qofiya tizimi haqida keng qamrovli ma'lumotlar berilgan. Shuningdek, mumtoz adabiyotshunoslikdagi nazariy qarashlar, jumladan, ilmi balog'a, ilmi ma'oniy, ilmi bayon, ilmi badi', ilmi qofiya, ilmi aruz kabi fanlar, shuningdek, tazkira, doston, g'azal, masnaviy, qasida, tuyuq, fard kabi she'riy janrlarning o'ziiga xos xususiyatlari va Alisher Navoiy ijodida ularning qo'llanishi batafsil tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Alisher Navoiy hayoti va ijodi zamondoshlar xotirasida: Ushbu mavzu Alisher Navoiy hayoti va ijodi haqida zamondoshlarining asarlaridagi ma'lumotlar asosida tahlil qilinadi. Jumladan, Xondamirning “Makorim ul-axloq” asarida Navoiy shaxsiyati va ijtimoiy faoliyatiga doir qarashlar, Mirxondning “Habib us-suyar” asarida Navoiy hayoti bilan bog‘liq ma’lumotlar, Zayniddin Vosifiyning “Badoye’ ul-vaqoye’” asarida Navoiyning ijodiy faoliyatiga doir qarashlar bayon qilinadi. Shuningdek, mumtoz adabiyotlarda nazm va nasrga munosabat, Nazmning “e'joz maqomida” ekanligi, Navoiy poetikasi o‘zbek mumtoz poetikasining tarkibiy qismi sifatida, kursning maqsadi va vazifalari ham tahlil qilinadi.
- Alisher Navoiy she'riyati va janrlar poetikasi: Alisher Navoiy she'riyati va janrlar poetikasi mavzusi mumtoz she'riyat tarixida lirik janrlar rivojining yangi bosqichga ko'tarilishi bilan bog'liq bo'lib, Alisher Navoiy lirikasi bilan bog'liq. Navoiy she'riyat maydoniga kirib kelgan davrda o‘zbek adabiyotida lirik turning qasida, g‘azal, masnaviy, tuyuq, fard kabi janrlari she'riy shakl sifatida o‘z takomiliga yetgan, qit'a, ruboiy, musamman, tarkibband, tarji'band kabi janrlar esa shakllanish bosqichida edi. Alisher Navoiy ijodida esa turkiy she'riyat maydonida Atoyi, Gadoyi, Sakkokiy, Lutfiy, Hofiz Xorazmiy kabi sohibdevon shoirlar qalam tebratib, ularning aksariyati haqida Navoiy o‘z asarlarida ma'lumot berib o‘tadi. Navoiy ijodida nazm va nasrga munosabat, Nazmning “e'joz maqomida” ekanligi, Navoiy poetikasi o‘zbek mumtoz poetikasining tarkibiy qismi sifatida, kursning maqsadi va vazifalari ham tahlil qilinadi.
- Alisher Navoiy ijodida qofiya tizimi: Ushbu mavzu mumtoz poetikada ilmi badiining o‘rni haqida ma’lumot beradi. Mumtoz adabiyotshunoslikda badiiy san’atlar qanday tasnif qilingan? Navoiy she’riyatida keng qo‘llanilgan lafziy san’atlar haqida ma’lumot beradi. Navoiy ijodida ma’naviy san’atlarning o‘rni qanday? Shoir she’riyatida tajnis va tardu aksning qanday turlaridan foydalanilgan? Qaytarishga asoslangan san’atlarga qaysilar kiradi va ularning Shoir she’riyatidagi o‘rniga to‘xtalib o‘ting. Navoiy she’riyatida radd ul qofiya va radd ul matla’ san’atlarining qaysi turlaridan foydalanilgan? “Xamsa” dostonlaridan baytlar keltirib, ularda qo‘llanilgan san’atlarni sanang.
- Alisher Navoiy “Xamsa”sining vazn xususiyatlari: Alisher Navoiy “Xamsa”sining vazn xususiyatlari mavzusi mumtoz poetikada ilmi badiining o‘rni haqida ma’lumot beradi. Mumtoz adabiyotshunoslikda badiiy san’atlar qanday tasnif qilingan? Navoiy she’riyatida keng qo‘llanilgan lafziy san’atlar haqida ma’lumot beradi. Navoiy ijodida qofiya tizimi. Alisher Navoiyning she’riyatida qo‘llanilgan ladziy va ma’naviy san’atlar haqida ma’lumot beradi. Mumtoz poetikada ilmi badi’ning o‘rni haqida ma’lumot beradi. Mumtoz adabiyotshunoslikda badiiy san’atlar qanday tasnif qilingan? Navoiy she’riyatida keng qo‘llanilgan lafziy san’atlar haqida ma’lumot beradi. Navoiy ijodida qofiya tizimi.