Yog’ochga ishlov berish va duradgorlik dastgohlari

Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi tomonidan M. Ulug‘bek nomidagi Samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti “Muxandislik kommunikasiyalar qurilishi” fakulteti, “Kasb taʼlimi” kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Kitobda “Yog‘ochga ishlov berish va duradgorlik dastgohlari” fanidan ma’ruzalar matni keltirilgan bo‘lib, u bakalavr yo‘nalishi talabalari hamda qurilish kasb-hunar kollejlari mutaxassis fanlari o‘qituvchilari uchun mo‘ljallangan. Kitobda jami 13 ta mavzu yoritilgan bo‘lib, unda yog‘och, uning turlari, avzallik va kamchiliklari, yog‘ochning tuzilishi, yog‘och materiallari, yog‘ochning texnikaviy xossalari, yog‘ochga ishlov berish asboblari va dastgohlari haqida ma’lumotlar keltirilgan. Shuningdek har bir mavzu bo‘yicha tayanch iboralar nazorat savollari va adabiyotlar ro‘yxati berilgan.

Asosiy mavzular

1. Mavzu: Yog'och materiallar va ularni ishlatilishi. Daraxt tanasini tuzilishi.: Ushbu mavzuda daraxtning umumiy tuzilishi, uning qismlari, yog'och turlari, ularning xossalari, daraxt tanasining tuzilishi, yog'ochning mikrostrukturasi, daraxtning yoshi va uning tuzilishi bilan bog'liq ma'lumotlar berilgan. Xususan, daraxtning ildiz, tana va shox qismlari, yog'ochning shakllanishi, yillik halqalar, mag'iz va po'stloq qismlari, yog'ochning makro va mikro strukturasi, hujayralar tarkibi haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan.
2. Mavzu: Yog'ochlarni nuqsonlari. Butoqlar, yoriqlar, yog'och tuzilishidagi nuqsonlar.: Bu mavzuda yog'ochning nuqsonlari, jumladan, g'urralar, buranglar, chatnoqlar, ajroqlar, sovuqdan yorilish, qurib yorilish, ko'zlar kabi nuqsonlar haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek, yog'ochning chirishi va uning sabablari, zamburug'lar va ularning ta'siri hamda yog'ochga ishlov berish jarayonida paydo bo'ladigan mexanik va fizik ta'sirlar natijasida yuzaga keladigan nuqsonlar haqida batafsil yoritilgan.
3. Mavzu: Yog'ochning texnikaviy xossalari, Yog'ochlarning mexanik xossalari. Yog'ochni fizik xossalari.: Mavzu yog'ochning texnikaviy, mexanik va fizik xossalarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda yog'ochning mustahkamligi, siqilishga, cho'zilishga va egilishga chidamliligi, shuningdek, issiqlik, tovush va elektr o'tkazuvchanligi kabi xossalari haqida ma'lumotlar berilgan. Shuningdek, yog'ochning tabiiy guli, xidi, namligi, rangi va boshqa fizik xossalari ham yoritilgan.
4. Mavzu: Yog'och materiallar tayyorlash, yumaloq yog'och materiallar, xodalar, taxta materiallar.: Ushbu mavzu yog'och materiallarining turlari, sortlari, ularni tayyorlash usullari, jumladan, yumaloq yog'och materiallar, xodalar, taxta materiallar, plastinalar, chorak bruslar, pushtaxtalar hamda ularning ishlatilishi haqida batafsil ma'lumotlar berilgan. Shuningdek, yog'och materiallarni qayta ishlashning turli usullari, jumladan, kesish, arralash, randalash, parmalash kabi jarayonlar ham o'rganiladi.
5. Mavzu: Yog'ochlarni saqlash va quritish, Yog'ochlarni quritish usullari. Yog'ochlarni chirishdan va yong'indan saqlash.: Mavzu yog'och materiallarini saqlash va quritishning ahamiyati, usullari, hamda ularni chirishdan va yong'indan himoyalash usullarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda yog'och materiallarni tabiiy va sun'iy usullarda quritish, ularni saqlash me'yorlari, yog'ochning chirishiga sabab bo'ladigan omillar va ulardan himoyalash usullari, hamda yog'ochga ishlov berish jarayonida yong'indan himoyalash choralari haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan.
6. Mavzu: Duradgorlik arralari va aralash usullari. Duradgorlik randalari va randash usullari.: Ushbu mavzu duradgorlikda ishlatiladigan turli xil arralar, ularning turlari, ishga sozlash usullari, arralash usullari, xavfsizlik texnikasi qoidalari, shuningdek randalar va ularning turlari hamda randalash usullari haqida batafsil ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Unda turli xil arralarning tuzilishi, qo'llanilishi, pichoqlarning turlari va ularning charxlash usullari hamda randalarning tuzilishi va ulardan foydalanish usullari haqida ma'lumotlar berilgan.
7. Mavzu: Duradgorlik iskalari va o'yish teshishni ishlari. Yog'och parmalari va parmalash ishlari.: Mavzu duradgorlikda ishlatiladigan iskanalar va ularning turlari, ulardan foydalanish usullari, shuningdek yog'och parmalari va parmalash ishlari haqida ma'lumot beradi. Unda o'yish-teshish ishlarining asosiy jarayonlari, turli xil iskanalar, ularning qo'llanilishi, yog'och parmalari va ularning turlari hamda parmalash ishlari haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan.
8 – 9 Mavzu: Duradgorlik birikmalari. Bog'lam ussulari. (4 soat): Ushbu mavzu duradgorlikda buyumlarning qismlarini bir-biriga biriktirish usullarini, ya'ni bog'lash usullarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda dasta bet bog'lash usullari, to'g'ri tirnoqli birikmalar, porsi usulida bog'lash, zakrovli birikmalar va ularning hosil qilinishi hamda ularning jipsligini ta'minlash haqida batafsil ma'lumotlar berilgan.
10.Mavzu: Yog'ochga ishlov berish dastgohlari: Mavzu yog'ochga ishlov berishda ishlatiladigan turli xil dastgohlar, jumladan, frezerlash stanoklari, ularning turlari, tuzilishi, kesish asboblari va ulardan foydalanish usullari haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, randalash asboblari va ularning turlari hamda ulardan foydalanish usullari ham o'rganiladi.
11. Mavzu: Pol yuzalarini qoplovchi materiallar.: Ushbu mavzu pollarni qoplash uchun ishlatiladigan turli xil materiallar, jumladan, polimer rulon va plitka materiallari, ularning turlari, xossalari, qo'llanilishi va ulardan foydalanish usullari haqida batafsil ma'lumot beradi. Shuningdek, choksiz yaxlit pollar uchun materiallar ham o'rganiladi.
12. Mavzu: Duradgorning ish o'rni va uni jixozlash, o'lchov va rejalash asboblari: Mavzu duradgorning ish o'rni, uning jihozlanishi, asosiy jarayonlar, o'lchash va rejalash ishlarida qo'llaniladigan asboblar hamda ulardan foydalanish usullari haqida ma'lumot beradi. Unda duradgorlik ish stolining jihozlanishi, o'lchash va rejalash asboblarining turlari, ulardan foydalanish usullari va xavfsizlik texnikasi qoidalari ham o'rganiladi.
13.Mavzu: Yog'ochga ishlov berish dastgohlari: Mavzu yog'ochga ishlov berishda ishlatiladigan turli xil dastgohlar, jumladan, frezerlash stanoklari, ularning turlari, tuzilishi, kesish asboblari va ulardan foydalanish usullari haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, randalash asboblari va ularning turlari hamda ulardan foydalanish usullari ham o'rganiladi.