Зайтун (Оlea Europea l.) ўсимлигини яшил қаламчалардан сунъий субстратларда етиштириш технологияси

Ushbu tadqiqot O'zbekistonning quruq subtropik iqlim sharoitida zaytunni yashil qalamchalardan intensiv texnologiya asosida ko'chatlarini yetishtirishni, ya'ni uning mikroklimati, substratlar, ko'chatlarni joylashtirish sxemalari, hosilga ta'sir etuvchi omillar, iqtisodiy samaradorlik kabi muhim jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqot natijalari asosida ishlab chiqilgan tavsiyalar qishloq xo'jaligi uchun muhim ilmiy-amaliy ahamiyatga ega.

Asosiy mavzular

• Zaytunning botanik tasnifi, kelib chiqishi, tarqalishi va ko'chat etishtirish texnologiyasi: Zaytunning botanik tasnifi, oilasi, avlodlari, turlari, geografik tarqalishi, biologik xususiyatlari, tashqi muhit omillariga munosabati, oziq-ovqat va iqtisodiy ahamiyati haqida ma'lumot berilgan. Jumladan, zaytun oilasi va uning vakillari, zaytun daraxtining umumiy tavsifi, geografik tarqalishi, iqlimga moslashuvi, iqtisodiy ahamiyati va o'ziga xos biologik xususiyatlari yoritilgan.
• Zaytun ko'chatlarini issiqxona sharoitida, suv purkash tizimi bilan, xarorat va namlikni nazorat qilish orqali yetishtirish: Zaytun ko'chatlarini yetishtirishda qo'llaniladigan issiqxona texnologiyalari, ya'ni mikroklimatni nazorat qilish, gidrotermik tartibni qo'llash, suvni mayda tomchilab purkash usullari o'rganilgan. Turli xil issiqxona strukturalari va ularning samaradorligi, tabiiy va sun'iy sharoitlardagi harorat, namlik hamda yorug'lik kabi omillarning ta'siri tahlil qilingan.
• Zaytun ko'chatlarining ildiz olishiga substrat tarkibining ta'siri: Zaytun ko'chatlarini yashil qalamchalardan yetishtirishda har xil turdagi substratlarning (qum, chirindi, sholi po'kagi, taxta qirindisi) o'simlik ildiz otishi va rivojlanishiga ta'siri tadqiq etilgan. Eng samarali substratlar va ularning nisbatlari aniqlangan.
• Zaytun ko'chatlarining ildiz olishiga oziqlantirish va qalamchalash muddatining ta'siri: Zaytun qalamchalarini ko'paytirishda turli o'stiruvchi moddalarning (ISK, IМК) ta'siri o'rganilgan. Qalamchalarni ekishning optimal muddatlari, ya'ni may oxiri - iyun boshlari belgilangan. Turli ekish sxemalarining (15x15, 15x10, 15x5 sm) ildiz otishiga va ko'chatlarning rivojlanishiga ta'siri aniqlangan.
• Zaytun ko'chatlarini iqtisodiy samaradorligi: Zaytun ko'chatlarini issiqxonada yashil qalamchalardan yetishtirishning iqtisodiy samaradorligi, xarajatlar va daromadni hisoblash asosida ko'rsatilgan. Eng arzon va samarali usullar taklif etilgan, rentabellik darajasi ko'rsatilgan.