Донли экинлар биологияси
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo'jaligi vazirligi tomonidan tayyorlangan bo'lib, Toshkent Davlat Agrar Universitetining "O'simlikshunoslik" kafedrasi tomonidan ishlab chiqilgan «Donli ekinlar biologiyasi» nomli o'quv qo'llanmasidir. Qo'llanmada donli ekinlarning biologiyasi, ahamiyati, rivojlanish davrlari, kimyoviy tarkibi va boshqa muhim jihatlari chuqur yoritilgan. Kitob magistrantlar, aspirantlar va ushbu soha mutaxassislari uchun mo'ljallangan bo'lib, nazariy va amaliy bilimlarini oshirishga yordam beradi. Asosiy e'tibor bug'doy, arpa, javdar, suli, tariq, makka-juxori, sholi, no'xat, loviya, mosh kabi donli ekinlarning sistematikasi, morfologiyasi, biologiyasi, agrotexnikasi va ularning jahon iqtisodiyotida tutgan o'rni kabi mavzularga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Donli ekinlarning ahamiyati va jahon bozoridagi o'rni: Ushbu mavzu donli ekinlarning inson hayotidagi ahamiyatini, uning oziq-ovqat, yem-xashak va sanoat uchun qanchalik muhimligini tushuntiradi. O'zbekiston va jahonda don etishtirish holati, ishlab chiqarish hajmi va istiqbollari haqida ma'lumot beradi.
- Donli ekinlarning sistematikasi va biologiyasi: Bu qismda bug'doy, arpa, javdar, suli, tariq, makka-juxori, sholi, no'xat, loviya, mosh, kungaboqar, soya, marjumoq kabi donli va dukkakli ekinlarning kelib chiqishi, sistematikasi, morfologik belgilari, biologik rivojlanish davrlari, tashqi muhit omillariga talabi, shu jumladan iqlim, tuproq, suv va oziq moddalarga bo'lgan ehtiyojlari batafsil yoritilgan.
- Donli ekinlarning biologik xususiyatlari va rivojlanishi: Bu mavzu donli ekinlarning vegetativ va generativ organlarining rivojlanishi, turli bosqichlardagi o'zgarishlar, fotosintez jarayoni, shuningdek, rivojlanishga ta'sir etuvchi tashqi omillar (harorat, yorug'lik, namlik, tuproq unumdorligi) haqida ma'lumot beradi.
- Donli ekinlarning kimyoviy tarkibi va ahamiyati: Donli ekinlar tarkibidagi oqsillar, yog'lar, uglevodlar, vitaminlar, mineral moddalar va boshqa elementlarning ahamiyati, ularning inson va hayvonlar salomatligidagi roli tushuntiriladi. Shuningdek, donning texnologik xossalari va oziq-ovqat sanoatida qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
- Donli ekinlarning navlari va ularni yetishtirish texnologiyasi: Bu qismda O'zbekistonda rayonlashtirilgan donli ekinlarning navlari, ularning biologik va morfologik xususiyatlari, agrotexnik tadbirlari, zararkunandalar va kasalliklarga qarshi kurash choralari haqida ma'lumot beriladi.