Graduation theme: Effects of Mn and V on microstructure and mechanical properties of high-entropy alloys based on AlCoCrNi system.

Ushbu diplom ishi AlCoCrNi asosidagi yuqori entropiyali qotishmalariga Mn va V qo'shilishi natijasida yuzaga keladigan mikro tuzilish va mexanik xossalarning o'zgarishini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqot jarayonida ushbu qotishmalarning asosiy kimyoviy tarkibi, fazaviy tuzilishi, mexanik xossalari (tortishish kuchi, qattiqlik, egiluvchanlik) va ularning bir-biriga bog'liqligi batafsil tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari Mn va V elementlarining qo'shilishi qotishmalarning mustahkamligini oshirishiga, ammo shu bilan birga egiluvchanligini pasayishiga olib kelishini ko'rsatdi. Ayniqsa, AlCoCrNiMn4V4 qotishmasi yuqori harorat oralig'ida ham o'zining ajoyib mexanik xossalarini saqlab qolishi va strukturali qo'llashlar uchun potentsialini kengaytirishi ta'kidlangan.

Asosiy mavzular

• Yuqori entropiyali qotishmalar haqida umumiy ma'lumot: Ushbu qismda yuqori entropiyali qotishmalarning (YuEQ) ta'rifi, ularning tarkibiy elementlari, tuzilishi va xossalari haqida umumiy ma'lumotlar berilgan. Qotishmalarning 'to'rtta asosiy effekti' (termodinamika, kinetika, tuzilish, xossalari) tahlil qilingan.
• Kvartal yuqori entropiyali qotishmaning mikro tuzilishi va mexanik xulq-atvori: AlCoCrNi kvartal YuEQ ning mikro tuzilishi va mexanik xossalari o'rganilgan. Tajribiy tadqiqotlar, jumladan, rentgen difraksion analizi, elektron mikroskopiya va mexanik sinovlar o'tkazilgan. Natijalarda AlCoCrNi qotishmasining ikki fazali (A2 va B2) tuzilishga egaligi va uning mexanik ko'rsatkichlari haqida ma'lumot berilgan.
• AlCoCrNi asosidagi yuqori entropiyali qotishmalarga Mn va V ning mikro tuzilish va mexanik xossalariga ta'siri: Bu bo'limda AlCoCrNi asosidagi qotishmalarga Mn va V ning qo'shilishi natijasida yuzaga keladigan mikro tuzilish va mexanik xossalarning o'zgarishi batafsil ko'rib chiqilgan. Har xil tarkibdagi qotishmalar tayyorlanib, ularning rentgen difraksiyasi, SEM va TEM tahlillari o'tkazilgan. Shuningdek, tortishish va siqilish sinovlari yordamida mexanik xossalari aniqlangan.
• Iqtisodiy qism: Ushbu bo'limda loyihani amalga oshirish uchun zarur bo'lgan investitsiyalarning hajmi, ishlab chiqarishning yillik umumiy qiymati, xomashyo va materiallar sarfi hamda mehnatga haq to'lash fondi kabi iqtisodiy jihatlar ko'rib chiqilgan.
• Texnik xavfsizlik: Loyihani amalga oshirish jarayonida foydalanilgan laboratoriya uskunalarining xavfsiz ishlash tartiblari, ishlatiladigan kimyoviy moddalar va elektr energiyasi bilan ishlashda ehtiyot choralari haqida ma'lumot berilgan.
• Ekologiya: Sanoat ekologiyasi qonun-qoidalari va uning sanoat jarayonlarining atrof-muhitga ta'sirini kamaytirishdagi ahamiyati tushuntirilgan. Tadqiqot jarayonida ishlatilgan kimyoviy moddalar va ularning atrof-muhitga ta'siri haqida so'z boradi.
• Xulosa: Tadqiqot natijalariga asoslanib, AlCoCrNi asosidagi yuqori entropiyali qotishmalariga Mn va V qo'shilishi ularning mikro tuzilishi va mexanik xossalariga ta'sir etishi, xususan, AlCoCrNiMn4V4 qotishmasining yuqori haroratlarda ham o'zining samarali mexanik xossalarini saqlab qolishi va keng qo'llanish sohasi mavjudligi ta'kidlangan.